تفاوت در محاسبه اعمال

image: 
آیا گناه انسان ها یکسان محاسبه می شود؟

آیا گناه انسان ها یکسان محاسبه می شود؟ مثلا گناه کسی که به خدا نزدیک تر و حافظ قرآن است، یا گناه کسی که آگاهی کمتری دارد نسبت به کسی که آگاهی بیشتری دارد؟ در اینکه تفاوت شرایط انسان ها موجب تفاوت در حسابرسی می شود شکی وجود ندارد، اما اینکه دقیقا چگونه و با چه میزان تفاوتی محاسبه می شود را فقط خدا می داند و بس. اما به طور کلی از روایات بر می آید که میزان عقل، میزان آگاهی، و میزان قرب و نزدیکی به خداوند در آن نقش دارد: اول: میزان عقل «إِنَّمَا يُدَاقُّ اللَّهُ الْعِبَادَ فِي الْحِسَابِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِي الدُّنْيَا»؛ خدا در روز قيامت نسبت به حساب بندگانش به اندازه عقلي كه در دنيا به آنها داده است باريك بيني و دقت مي كند.(1) دوم: میزان آگاهی «يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ‏ سَبْعُونَ‏ ذَنْباً قَبْلَ‏ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ»؛ هفتاد گناه از جاهل بخشیده می شود قبل از آنکه یک گناه از عالم بخشیده شود.(2) البته کسی که می توانست یاد بگیرد و خودش در یادگیری کوتاهی کرده و مقصر است طبیعتا باید در این خصوص پاسخگو باشد. سوم: سایر عوامل میزان قرب و نزدیکی انسان به خدا، یا انتساب به مقربین یا هر چیزی که توقع ویژه از انسان ایجاد کند در کیفیت حسابرسی او نقش دارد، همانطور که قرآن کریم می فرماید: «يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْن‏»؛ اى همسران پيامبر! هركس از شما كار بسيار زشت آشكارى مرتكب شود عذاب براى او دو چندان خواهد شد.(3) البته نکته ای که توجه به آن لازم است این است که نباید چنین روایاتی موجب کج فهمی شود و انسان گمان کند اگر به دنبال عقل و علم نرفت، یا تقربی کسب نکرد سود کرده چرا که محاسبه او آسان تر است، بلکه باید توجه داشت اگر چه محاسبه انسان ها عالم و عاقل یا مقرب دشوارتز است، اما پاداش آنها هم بیشتر است، همان طور که فرموده اند: "إِنَّ الثَّوَابَ عَلَى‏ قَدْرِ الْعَقْل" به درستی که پاداش انسان به اندازه عقل اوست.(4) چون هر چه انسان عقلش کامل تر شود، عملش عمیق تر و تأثیرگذارتر خواهد بود. به عبارت روشن تر هرچه انسان بیشتر رشد کند، این موجب توقع بیشتری از او می شود، بنابراین همانطور که در اشتباهاتش شدیدتر توبیخ می شود در اعمال صحیحش هم بیشتر تحسین می شود، چرا که عبادات به مراتب عمیق تری خواهد داشت. پس کسی که چنین برداشتی از روایات داشته باشد که عالم و عاقل نگردد تا حسابرسی آسان تری داشته باشد مانند کودکی است که بگوید تحصیل نمی کنم تا مردم از من به اندازه انسان تحصیل کرده توقع نداشته باشند، و اگر اشتباه کردم توبیخم نکنند!

________________

(1) کلینی، محمد، الکافی، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، 1407ق، تهران، ج1، ص11.

(2) همان، ج1، ص47.

(3) احزاب/ 33.

(4) الکافی، ج1، ص12.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید

 

موضوع: