اسماء الحسنی خدا

پرسش :

اسماء الحسنی چیه و چند تا است؟

پاسخ :

تعبیر «اسماء الحسنی»؛ به معنی نام های نیکوی خداوند، از جمله تعابیر قرآن کریم است که در سوره طه آیه ۸، سوره حشر آیه ۲۴، سوره اَعراف آیه ۱۸۰ و سوره اِسراء آیه ۱۱۰ از آن یاد شده است. تفسیرهای متعددی از این عبارت توسط مفسران صورت گرفته است: شیخ طوسی در کتاب التبیان، منظور از این اسماء را صفات الهی دانسته است که همگی نیک‌اند.[1]

از دیدگاه علامه طباطبایی نیز، منظور از اسماءالحسنی، نام‌هایی از خداوند است که معنای وصفی دارند؛ یعنی بر ویژگی‌ای از خداوند دلالت می‌کنند؛ مانند جواد و عادل و رحیم؛ نه آن دسته از نام‌ها که فقط بر ذات او دلالت می‌کنند؛ مانند نام‌های ما که ویژگی‌ای در فرد را نشان نمی‌دهند.(2)

به هر حال، چه تمامی اوصاف الهی را اسماء الحسنی بدانیم و چه اسماء ناظر به صفات را؛ قرآن، این اسماء را مختص خداوند دانسته است: «لله الاسماء الحسنی»(3)از دیدگاه علامه طباطبایی، معنای آیه این است که هر کمالی که در عالم وجود باشد، متعلق به خداوند است و هیچ‌کس در آن، با خداوند شریک نیست.(4) چرا که اسماء خداوند، حاکی از کمالات او است و واجب الوجود نیز کمال مطلق است، بنابراین موجوداتی غیر از خداوند که ممکن الوجود نامیده می شوند؛ افزون بر وجود و هستی خود، صفات کمالیه خویش را نیز از خداوند دارند. در برخی روایات، تعداد خاصی برای اسماء حسنی ذکر شده است؛ اما تعداد این اسماء در همه روایات؛ یکسان نیست. این اعداد، نشانگر کثرت این اسماء است و روایات در صدد این نیستند که تعداد اسماء را به عدد خاصی، محدود نمایند؛ چرا که مقصود اصلی؛ ایمان، معرفت و تخلق به محتوای این اسماء است.

پی‌نوشت‌ها:

1. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا، ج5، ص39-40.

2. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق، ج8، ص342.

3. سوره اعراف(7)، آیه 180

4.طباطبایی، همان، ج8، ص449.