اثبات ایمان

آیا ایمان ما به خداوند، به طریق علمی و کلاسیک اثبات شده است یا تنها یک باور ذهنی است؟

پیش از پاسخ به این سوال توجه به این نکته لازم است که شیوه تحقیق و بررسی در هر دانشی به تناسب موضوع آن با دیگری فرق می کند؛ برخی از علوم، تجربی اند و به همین جهت شیوه بحث و بررسی در آنها نیز تجربی و بر اساس حس و تجربه است. برخی از علوم، نقلی هستند و موضوعات آن از طریق نقلیات دست به دست می شود و به همین جهت، شیوه بحث در آنها نیز نقلی است. برخی دیگر از علوم، شهودی هستند و موضوعات آن از طریق شهود و کشف باطنی اثبات و مورد ارزیابی قرار می گیرد. برخی دیگر نیز، عقلی هستند و بحث از آنها تنها با ابزار عقل و استدلال عقلی ممکن است. بنابراین، اینکه ما انتظار داشته باشیم تمام دانش ها از طریق تجربه و حس به اثبات رسیده باشد، دچار حصر گرایی روشی شده و به همین جهت نادرست است. ایراهایی که بر پوزیتویسم گرفته شده است، بر این تصور نیز نیز وارد است. با توجه به این مقدمه؛ اگر منظور شما از اثبات خدا، اثبات تجربی است باید عرض کنم که خیر خداوند از طریق تجربه صرف قابل اثبات نیست. بله برخی از ادله اثبات خدا از مقدماتی تشکیل شده است که تجربی است مانند برهان نظم ولی این نظم مشهود اگر با یک مقدمه عقلی در کنار هم قرار داده نشود، اصلا توان اثبات چیزی را ندارد. اما اگر منظور از اثبات، دچار این حصرگرایی نادرست روشی نشده باشد، خداوند از طریق عقل و شهود قابل اثبات است و اثبات نیز شده است. بنابراین برای بررسی این ادله نیاز به وارد شدن در مباحث متافیزیکی است. برخی از مهمترین این ادله عبارتند از 1 . برهان معقولیت 2 . برهان فطرت 3 . برهان نظم 4 . برهان علّی 5 . برهان اخلاقی 6 برهان وجوب و امکان 7 . برهان فسخ عزائم 8 . برهان صدیقین 9. برهان حدوث 10. برهان تجربه دینی.(1) اینکه اگر چیزی قابل اثبات تجربی نباشد، نباید مورد باور قرار بگیرد، در حقیقیت از این پیش فرض تشکیل شده است که جز امور محسوس، چیزی واقعیت ندارد. در حالی که؛ اولا: پیش فرض مبتلا به مغالطه حصرگرائی محتوایی است، یعنی این که جز امور محسوس چیزی واقعیت ندارد، خودش نیاز به اثبات دارد که اثبات نشده است. ثانیا: خود این ملاک، خود شکن است، یعنی اینکه "چیزی واقعیت دارد که محسوس باشد" باعث بطلان خود این گزاره می شود چرا که خود این گزاره محسوس نیست. ثالثا: ما اموری در عالم داریم که با وجدانمان آن را در می یابیم و با ادله عقلی آنرا اثبات می کنیم مانند روح؛ در حالیه روح امری مجرد است نه محسوس.

پی نوشت‌ها:

1. برای اگاهی از این استدلالها ر.ک: جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، قم، مرکز نشر اسراء، 1394.

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=58237&p=887625&viewfull=1#post88