کسی که در کار زشتی شریک است‌، چه جرمی دارد؟

گاهی "شرکت‌" در انجام کاری به صورت مباشری (=به طور مستقیم‌) انجام می‌گیرد، مانند این که انسان قسمتی از کار زشت را خود انجام بدهد مانند آن که یکی از دو نفری باشید که با پخش دروغ‌ها و تهمت‌ها، آبروی مؤمنی را می‌برد. در این نوع شرکت در جرم‌، کار زشت برای هر دو نفر ثابت می‌شد، زیرا هیچ فرقی بین این که انسان به تنهایی آن کار را انجام دهد و یا با شرکت دیگران‌، بلکه انسان به اندازة عمل زشتی که انجام داده‌، مجرم شناخته شده و در دنیا و آخرت به همان اندازه مجازات می‌شود. ولی گاهی انسان در انجام کار زشت به صورت مستقیم شرکت ندارد، بلکه دیگری را به گونه‌ای در فراهم شدن مقدمات گناهی‌، کمک می‌کند، به طوری که خود مرتکب گناه نمی‌شود، مانند آن که به کسی که می‌خواهد شراب درست کند انگور فروخته یا ظرف‌های مورد نیاز را به او بفروشد. قرآن کریم ما را از کمک کردن دیگران بر گناه نهی کرده و به کمک بر اعمال صالح تشویق نموده است‌: "وَ تَعَاوَنُواْ عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی‌َ وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَی الاْ ?ًِثْم‌ِ وَالْعُدْوَ َن‌;(مائده‌،2) و ]همواره‌[ در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید و ]هرگز[ در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید." آن چه در آیة فوق دربارة "تعاون‌" آمده‌، یک اصل کلی اسلامی است که تمام مسائل اجتماعی و حقوقی و اخلاقی و سیاسی را در بر می‌گیرد. طبق این اصل‌، مسلمانان موظفند در کارهای نیک‌، کمک و همکاری داشته باشند، و از یاری کردن در اهداف باطل و اعمال نادرست و ظلم و ستم به هر شکل ممکن پرهیز کنند. از پیامبر6 نقل شده است که فرمود: "هنگامی که روز قیامت بر پا شود، منادی ندا در می‌دهد: کجا هستند ستم‌کاران و کجا هستند یاوران آن‌ها و کسانی که خود را به آن‌ها شبیه ساخته‌اند؟ حتی کسانی که برای آن‌ها قلمی تراشیده‌اند و یا دواتی را لیقه ـ پنبه‌ای که در جوهر می‌گذارند ـ کرده‌اند؟ همة آن‌ها را در تابوتی از آهن قرار می‌دهند، سپس در میان جهنم پرتاب می‌شوند." در حدیث دیگر پیامبر6 به علی‌فرمود: "یا علی‌! ده طایفه از این امت‌، به خدا کافر شده‌اند; یکی از آن‌ها کسی است که اسلحه به دشمنان اسلام ـ که با آن‌ها در حال جنگ هستند ـ بفروشد."(تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 4، ص 254ـ256، نشر دارالکتب الاسلامیة‌.)