چه آیاتی در قرآن بر علم اندوزی و روشهای مطالعة قرآن و دیگر کتب، سفارش فرموده است؟ لطفاً توضیح دهید.
قرآن کریم در آیات فراوانی مردم را به درس خواندن و فرا گرفتن علوم (اعم از: معرفت ذات پاک پروردگار و صفات او، شناخت جهان آفرینش، آگاهی از اسرار موجودات زمینی و آسمانی، شناختن انسان و...) دعوت نموده است که به نمونههایی از آن اشاره میکنیم: 1. "کَمَآ أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولاً مِّنکُمْ یَتْلُواْ عَلَیْکُمْ ءَایَـَتِنَا وَ یُزَکِّیکُمْ وَ یُعَلِّمُکُمُ الْکِتَـَبَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُعَلِّمُکُم مَّا لَمْ تَکُونُواْ تَعْلَمُونَ; (بقره، 151) همانگونه که رسولی در میان شما از خودتان فرستادیم تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را تزکیه کند و کتاب و حکمت بیاموزد و آنچه نمیدانستید به شما تعلیم دهد." در آیة فوق به هدف اصلی بعثت انبیا: ـ که همان تعلیم و تربیت است ـ اشاره شده است: ما نیز باید بکوشیم با آموختن و کسب مهارتهای علمی در علوم مختلف آن را در خدمت معرفت و تربیت الهی درآوریم; چرا که علوم رسمی و دانستن پارهای اصطلاحات یا روابط مادی میان اشیا، اگر در خدمت چنین معرفتی قرار بگیرد، علم شمرده میشود. 2. "قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لاَ یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الاْ ئَلْبَـَبِ; (زمر، 9) بگو: آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند یکسانند؟ تنها اندیشمندان، متذکر میشوند!" آیة یاد شده نیز عظمت مقام علم و عالمان را در برابر جاهلان روشن ساخته است و ما را به فراگیری علم و علماندوزی دعوت نموده است; همچنین روشن نموده که این دو گروه، مقامشان نه در پیشگاه خداوند متعال یکسان است و نه در نظر خلق آگاه; نه در دنیا در یک صف قرار دارند و نه در آخرت; نه در ظاهر یکسانند و نه در باطن. در روایات معصومین: نیز اهتمام فوقالعادهای به فراگیری علم و درس خواندن شده است، از جمله: 1. رسول اکرممیفرماید: "اطلبوا العلم ولو بالصین فانّ طلب العلم فریضة علی کلّ مسلم; علم بیاموزید ولو اینکه ]آن علوم[ در کشور چین باشد، پس همانا کسب علم ]و آموختن آن[ بر هر مسلمانی لازم است".( میزانالحکمة، محمّد ری شهری، ج 3، ص 2070، ح 13740، دارالحدیث / ر.ک: تفسیر المیزان، علامه طباطبایی;، ج 1، ص 61، ج 12، ص 324، نشر اسلامی / پیام قرآن، آیةالله مکارم شیرازی و دیگران، ج 1، ص 56، مدرسة امیرالمؤمنین/ تفسیر نمونه، آیة الله مکارم شیرازی، ج 19، ص 394، دارالکتب الاسلامیة. ) در قرآن مجید نزدیک به هزار بار واژة "علم" و مشتقات آن وارد شده است که خداوند متعال در بسیاری از آنها به تمجید از مقام "علم" پرداخته است که هر شخصی با مراجعه به قرآن، به آسانی به این آیات برخورد میکند. خداوند متعال در قرآن کریم بارها خود را با صفات "عالم"، "اعلم"، "علیم" و... ستوده است که این خود بزرگترین ترغیب در تحصیل علم میباشد. خداوند متعال به پیامبران: پس از رسیدن به نبوت علم عطا میفرمود و یا آن را زیاد میکرد: "وَ لَقَدْ ءَاتَیْنَا دَاوُودَ وَ سُلَیْمَـَنَ عِلْمًا;(نمل،15) و ما به داوود و سلیمان دانش عظیم دادیم."; "إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَغهُ عَلَیْکُمْ وَزَادَهُو بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْم;(بقره،247) خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و ]قدرت[ جسم، وسعت بخشیده است." حضرت یوسفغ، هنگام شکر نعمتهایی که خداوند متعال به او عنایت فرموده بود، علم و پادشاهی را در کنار یکدیگر قرار میدهد: "رَبِّ قَدْ ءَاتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَنِی مِن تَأْوِیلِ الاْ ئَحَادِیث;(یوسف،101) پروردگارا! بخش ]بزرگی[ از حکومت به من بخشیدی و مرا از علم تعبیر خوابها آگاه ساختی." خداوند متعال، آن قدر فضیلت و برتری دانش آموختن را بر جهل و نادانی، واضح میداند که شک در این مورد را مایة تعجب میداند: "قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لاَ یَعْلَمُون;(زمر،9)بگو: آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند یکسانند؟!" گاهی علم ـ در تمجید از افراد ـ در کنار ایمان بلکه مقدم بر آن آمده است: "الَّذِینَ أُوتُواْ الْعِلْمَ وَ الاْ سًِیمَـَن;(روم،56) کسانی که علم و ایمان به آنها داده شد." اما روش مطالعه قرآن و کتب دیگر: خداوند متعال، طی چند مرحله، چگونگی قرائت و مطالعة قرآن را به ما میآموزد: 1. هر چه میتوانیم باید قرآن بخوانیم: "فَاقْرَءُواْ مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْءَان;(مزمل،20) پس به اندازهای که برای شما ممکن است قرآن بخوانید." 2. با عجله نخوانیم: "وَ لاَ تَعْجَلْ بِالْقُرْءَان;(طه،114) به ]تلاوت[ قرآن عجله مکن." 3. با دقّت تلاوت کنیم: "وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلاً ;(مزمل،4) و قرآن را با دقّت و تأمل بخوان." 4. تلاوت آن شب هنگام ـ و اوقات سکوت و آرامش ـ فضیلت و اثر بیشتری دارد: "قُمِ الَّیْلَ... وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلاً ;(مزمل،2ـ4) شب را به پاخیز... و قرآن را با دقت و تأمل بخوان." 5. در مضامین و محتوای قرآن بیندیشیم: "کِتَـَبٌ أَنزَلْنَـَهُ إِلَیْکَ مُبَـَرَکٌ لِّیَدَّبَّرُوَّاْ ءَایَـَتِه;(ص،29)این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کردهایم تا در آیات آن تدبّر کنند." البته در روایات امامان معصوم: نکته دیگری نیز مانند خواندن قرآن از روی مصحف، حفظ کردن آن، طهارت به هنگام تلاوت و... وارد شده است.
اضافه کردن دیدگاه جدید