چرا می‌گویند تاریخ معلم انسان‌ها است‌، آیا قرآن این گفته را قبول دارد؟

قرآن مجید دوران‌های گذشته را با زمان حاضر و زمان حاضر را با تاریخ گذشته پیوند می‌دهد و پیوند فکری و فرهنگی نسل حاضر را با گذشتگان‌، برای درک حقایق‌، لازم و ضروری می‌داند، زیرا در ارتباط و گره خوردن این دو زمان (گذشته و حاضر) وظیفه و مسئولیت آیندگان روشن می‌شود. تاریخ‌، خصوصیات اخلاقی و کارهای نیک و بد و تفکرات گذشتگان را برای ما بازگو می‌کند، و علل سقوط و سعادت‌، کام یابی و ناکامی جامعه‌ها را در اعصار و قرون مختلف نشان می‌دهد. و در حقیقت‌، تاریخ گذشتگان‌، آینة زندگی روحی و معنوی جامعه‌های بشری و هشداری برای آیندگان است‌. از طرفی آثاری که در نقاط مختلف روی زمین از دوران‌های قدیم باقی مانده‌، اسناد زنده و گویای تاریخ هستند، و حتی ما از آن‌ها، بیش از تاریخ مدوّن بهره‌مند می‌شویم‌.(تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 3، ص 101، دارالکتب الاسلامیة‌.) مسئلة سیر در ارض (گردش در زمین‌) شش بار در قرآن مجید، در سوره‌های آل‌عمران‌، انعام‌، نحل‌، نمل‌، عنکبوت و روم آمده که یک بار از آن‌ها به منظور مطالعة اسرار آفرینش (عنکبوت‌،20)، و پنج بار دیگر به منظور عبرت گرفتن از عواقب دردناک و شوم اقوام ظالم و جبار و ستم‌گر و آلوده است‌.(تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 16، ص 457، دارالکتب الاسلامیة‌.) قرآن کریم‌، بارها مردم را به سیر در زمین و مشاهدة آثار گذشتگان‌، سرزمین‌های ویران شدة اقوامی که به عذاب گرفتار شده‌اند; کاخ‌های در هم شکسته شاهان‌; قبرهای در هم ریخته‌، و استخوان‌های پوسیدة مستکبران‌; اموال بی‌صاحب مانده ثروتمندان مغرور، دعوت کرده است‌; به خصوص تصریح می‌کند که مطالعة این آثار که تاریخ زنده و گویا و ملموس پیشینیان است‌، دل‌ها را بیدار و چشم‌ها را بینا می‌کند و به راستی که چنین است‌.(تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 15، ص 530، دارالکتب الاسلامیة‌.)