چرا عدة زن پس از طلاق‌، سه طهر است‌; اما پس از فوت شوهر، چهار ماه و ده روز می‌باشد؟

پاسخ به این پرسش در تبیین حکمت تشریع نگهداری عده برای زن طلاق داده شده و زنی که شوهرش به جوار رحمت ایزدی رفته است‌، می‌باشد. حکمت نگه داشتن عده پس از طلاق‌. قرآن کریم در سوره‌های بقره‌، آیة 228 و طلاق‌، آیة 4 به بیان حکم زنان مطلقه اشاره کرده است‌. در آیة 228 سورة بقره مدت عده را سه طهر دانسته و بر اساس آیة 4 سورة طلاق و روایات‌، فقها استنباط کرده‌اند که زنانی که یائسه‌اند و زنانی که با همسرانشان نزدیکی نکرده‌اند، پس از طلاق‌، می‌توانند شوهر کنند و نیازی به نگه داشتن عده نیست‌. بنابراین‌، نگه داشتن عده پس از طلاق شوهر، مخصوص زنانی است که حیض می‌بینند. یکی از فلسفه‌های عده نگه داشتن به مدت سه طهر، روشن شدن وضع زن از نظر بارداری است‌. درست است که یک بار دیدن عادت ماهیانه به طور معمول دلیل بر باردار نشدن زن است‌، ولی گاهی دیده شده که زن در عین بارداری عادت ماهیانه را نیز می‌بیند، از این رو برای رعایت کامل این موضوع دستور داده شده که زن سه بار عادت ماهیانه ببیند و پاک شود تا به طور قطع باردار نبودن او از شوهر سابق روشن گردد و بتواند ازدواج مجدد کند.(فلسفة اسرار احکام‌، محمد وحیدی‌، ص 334، انتشارات عصمت‌.) حکمت نگه داشتن عده پس از فوت شوهر. موضوع عده نگه‌داشتن زنی که شوهرش مرده‌، در قرآن‌کریم بیان شده است‌: "وَالَّذِین‌َ یُتَوَفَّوْن‌َ مِنکُم‌ْ وَیَذَرُون‌َ أَزْوَ َجًا یَتَرَبَّصْن‌َ بِأَنفُسِهِن‌َّ أَرْبَعَة‌َ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْن‌َ أَجَلَهُن‌َّ فَلاَ جُنَاح‌َ عَلَیْکُم‌ْ فِیمَا فَعَلْن‌َ فِی‌َّ أَنفُسِهِن‌َّ بِالْمَعْرُوف‌ِ وَاللَّه‌ُ بِمَا تَعْمَلُون‌َ خَبِیر; و کسانی که از شما می‌میرند و همسرانی باقی می‌گذارند، باید چهار ماه و ده روز انتظار بکشند (وعده نگه دارند) و هنگامی که به آخر مدتشان رسیدند گناهی بر شما نیست که هر چه می‌خواهند درباره خودشان به طور شایسته انجام دهند (با مرد دلخواه خود ازدواج کنند) و خدا به آنچه عمل می‌کنید آگاه است‌." (بقره‌، 234) خداوند متعال‌، حکیم است و احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد واقعی بشر تنظیم شده است و بر همة مردم واجب است از احکام الهی پیروی کنند، چه علت حکم را بدانند و چه ندانند، چنان که دربارة استفاده از داروهای پزشکی چنین است‌. یکی از فلسفه‌های عده نگه داشتن‌، حفظ احترام همسر سابق‌، جلوگیری از جریحه دار نشدن عواطف بستگان متوفا و رعایت حریم زندگانی زناشویی حتی‌، پس از مرگ است و این یک موضوع فطری است‌، لذا همیشه در قبایل مختلف‌، آداب و رسوم گوناگونی به این منظور بوده است‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 2، ص 7 ـ 136، دارالکتب الاسلامیة / تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 2، ص 242، جامعه مدرسین‌.) با توجّه به این که احتمال حاملگی زن‌، علت عده نگه داشتن نیست‌، بر تمام زنانی که شوهرشان مرده‌اند، باید عده نگه دارند، حتی در صورتی که یقین داشته باشند که حامله نیستند و زنانی که یائسه هستند. حاصل آن که بر اساس این حکمت و حکمت‌های دیگری که ما از آن بی اطلاعیم عدة زنان مطلقه و زنانی که شوهرانشان فوت کرده‌، متفاوت است‌.