چرا در نمازهای واجب یا مستحب حمد را نمی‌توان تغییر داد؟

از آن‌جا که در قرآن کریم‌، فقط کلیات دین مطرح شده و جزئیات و تفسیر آیات‌، به پیامبر اکرم‌و امامان معصوم‌: سپرده شده است‌، در روایات چنین آمده است‌: 1. از امام باقر7 دربارة حکم کسی که در نمازش "فاتحة الکتاب‌" قرائت نکرده بود، سؤال شد; حضرت فرمود: "لاصلاة له إلاّ ان یقرأ بها; نمازش‌، نماز شمرده نمی‌شود، مگر این‌که در آن "فاتحة الکتاب‌" را قرائت کند". 2. در روایت دیگر می‌فرمایند: "کل صلاة لایقرأ فیها بفاتحة الکتاب فهی خداج‌; هر نمازی که در آن "فاتحة الکتاب‌" خوانده نشود; پس آن نماز، ناقص است‌".(وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 6، باب قرأة فی الصلاة‌، ص 37 و 39، ح 1 و 6، مؤسسه آل البیت‌: لاحیأ التراث‌.) 3. امیرالمؤمنین امام علی‌می‌فرمایند: "فاذا... فاقرأ الحمد و سورة معها...; هر گاه تکبیرة الافتتاح را گفتی‌، پس سوره حمد را قرائت کن و سورة دیگری که به آن اجازه داده شده‌، همراه آن بخوان‌...".(من لایحضره الفقیه‌، شیخ صدوق‌;، ج 9، باب فی وصف الصلاة‌، ص 266، ح 7، دارالتعارف للمطبوعات‌، بیروت‌.) و... 4. از پیامبر گرامی‌اسلام‌نقل شده که در مورد سوره حمد فرمود: "قسم به کسی که جان من به دست اوست‌، خداوند نه در تورات و نه در انجیل و نه در زبور و نه حتی در قرآن‌، مثل این سوره را نازل نکرده است و این ]سوره‌[ ام‌الکتاب (مادر کتاب‌) است‌."(مجمع‌البیان‌، للشیخ ابی‌علی طبرسی‌;، ج 1، ص 48، مؤسسه اعلمی‌، بیروت‌.) شاید دلیل این امر، با اندکی تأمل در محتوای سورة مذکور روشن می‌شود; زیرا این سوره در حقیقت فهرستی از مجموع قرآن کریم است‌; به این معنا که بخشی از آن اشاره به‌، توحید و شناخت صفات خداوند دارد، قسمتی درباره معاد و رستاخیز سخن می‌گوید و در بخش دیگر آن از هدایت و ضلالت ـ که خط فاصل مؤمنان و کافران است ـ بحث می‌کند. همچنین در این سوره به حاکمیت مطلق پروردگار و مقام ربوبیت و نعمتهای بی‌پایانش و مسأله عبادت و بندگی و اختصاص آن به ذات پاک او اشاره شده است‌. سوره مبارکه حمد بیانگر توحید ذاتی‌، صفاتی‌، افعالی‌، عبادی است‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 1، ص 3و4، دارالکتب‌الاسلامیه‌.) از این رو به دلایل فوق (تأکید و سفارش پیشوایان معصوم و محتوای کم‌نظیر این سوره‌) موظفیم در همة نمازها آن را بخوانیم‌.