چرا در ترجمه قرآن‌، بعضی از موارد معترضه آورده می‌شود; برای مثال در ترجمه آیه‌ای مشخص كه فقط می‌تواند یك معنا و مفهوم داشته باشد، نظرهای شخ

پرسش‌گر محترم‌! پرسش شما كلی و تا اندازه‌ای مبهم است‌. شما لازم بود به طور دقیق مشخص می‌كردید كه چه آیه یا آیه‌هایی مورد نظرتان است‌، زیرا ترجمه‌های فراوانی از قرآن وجود دارد كه موارد اختلاف آن‌ها در جزئیات فراوان است و در پرسش شما نیز معلوم نیست كه به چه ترجمه‌ای از قرآن نظر داشته‌اید. (تنها 107 مورد از ترجمه‌های فارسی قرآن در كتاب تاریخ قرآن فهرست شده است‌.)(تاریخ قرآن‌، محمد هادی معرفت‌، ص 208، سمت‌، تهران‌، 1375.) از سوی دیگر، به طور تقریبی می‌توان سه شیوة كلی در ترجمه قرآن را نام برد: 1. ترجمه تحت اللفظی است كه واحد ترجمه در آن واژه‌ها است‌; این ترجمه حتی در غیر قرآن هم نارسا و ناقص است‌، زیرا تركیبی از واژه‌های معادل‌، همیشه هم معنا با تركیب واژه‌های اصلی نیست‌، و تركیبات ایجاد شده در زبان مقصد ممكن است به طور كامل متفاوت از زبان اصلی باشند; این مشكل با سنگین بودن و پرمحتوا بودن مبدأ بیش‌تر می‌شود، چنان چه در قرآن این چنین است‌. 2. ترجمه تفسیری است كه به شرح و بسط عبارت‌ها می‌پردازد این شیوه‌، مشكل ترجمة نوع اوّل را به طور كامل برطرف می‌كند، اما اطلاق عنوان ترجمه به آن هم‌، چندان به جا نیست‌، زیرا فراتر از معنای اصطلاحی ترجمه است‌. 3. ترجمه آزاد است كه در آن سعی می‌شود جمله‌ها (و نه واژه‌ها) ترجمه شوند و در عین حال‌، مطلب فراتر یا كمتر از متن اصلی نیز نباشد. در این قسم‌، افزون بر ادبیات‌، شناخت‌، سطح معرفت و میزان آشنایی مترجم با فرهنگ اسلامی در ترجمه‌، بسیار مؤثر است‌; برای نمونه در قرآن آمده است‌: "وَ جَآءَ رَبُّكَ وَ الْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا ;(فجر،22) كه ترجمه تحت‌اللفظی آن به این مضمون است‌: "]در روز قیامت‌[ پروردگار تو و فرشتگان صف در صف می‌آیند."; چنین ترجمه‌ای‌، مفاهیم زیر را ناخودآگاه به ذهن خواننده می‌آورد: این كه خداوند دارای جسم است‌; صحنه قیامت‌، میدان بزرگی است كه خدا در آن جا می‌گیرد; خداوند وقتی می‌آید; یعنی قبلاً آن‌جا نبوده است و ممكن است خداوند در جایی باشد و در جایی دیگر نباشد; و... در حالی كه چنین موجودی به یقین خدا نخواهد بود، زیرا نیازمند و محدود است و مخالف با نص‌ّ آیاتی است كه به صراحت خدا را بی نیاز مطلق‌: "وَ اللَّه‌ُ هُوَ الْغَنِی‌ُّ الْحَمِیدُ ;(فاطر،15) و محیط به تمام اشیا: "أَلاَ َّ إِنَّه‌ُو بِكُل‌ِّ شَی‌ْءٍ مُّحِیطُ ;(فصلت‌،54)و غیر قابل دیدن "لآ تُدْرِكُه‌ُ الاْ ئَبْصَـَرُ;(انعام‌،103) می‌داند; از این رو به طور معمول مترجمان در ترجمه آیه 22 فجر می‌گویند: "امر و فرمان پروردگارت می‌آید." بنابراین‌، تا اندازه‌ای اضافه كردن كلمات معترضه به عنوان توضیح در ترجمه قرآن‌، امری عادی است كه چاره‌ای از آن نیست‌; در عین حال‌، برای پاسخ كامل‌تر لازم است كه مورد پرسش خود را به طور دقیق بیان كنید.