پرسش: آیة شریفه "نَسُواْ اللَّه‌َ فَأَنسَغ‌هُم‌ْ أَنفُسَهُم‌"(حشر،19) به چه معنا است‌؟

آیة شریفة فوق ظاهراً نظر به منافقان یا بنی نضیر دارد كه در آیات قبل به آن‌ها اشاره شده بود. قرآن كریم در این آیه صریحاً می‌فرماید: فراموش كردن خدا سبب "خودفراموشی‌" می‌شود، زیرا از یك سو فراموشی پروردگار، سبب می‌شود كه انسان در لذات مادی و شهوات حیوانی فرو رود و هدف آفرینش خود را به دست فراموشی بسپارد و در نتیجه از ذخیره لازم برای فردای قیامت غافل شود. از سوی دیگر فراموش كردن خدا همراه با فراموش كردن صفات پاك او است كه هستی مطلق و علم بی‌پایان و غنای بی‌انتها از آن اوست و هرچه غیر او است وابسته به او و نیازمند به ذات پاك او است‌، همین امر سبب می‌شود كه انسان خود را مستقل و غنی و بی‌نیاز ببیند و به این ترتیب واقعیت و هویت انسانی خویش را فراموش كند و خیال می‌كند كه حیات‌، قدرت و علم و سایر كمالاتی كه در خود سراغ دارد از خودش است‌. خداوند متعال در آیه فوق می‌فرماید: هم‌چون كسانی نباشید كه خدا را فراموش كردند و خدا نیز آن‌ها را به خود فراموشی گرفتار كرد"، چنین كسی خودش را هم فراموش می‌كند، زیرا او از خودش تصوری دارد كه او نیست‌، او خود را موجود مستقل الوجود و مالك كمالات ظاهر خود و مستقل در تدبیر امور خود می‌داند، موجودی می‌پندارد كه از اسباب طبیعی عالم كمك گرفته‌، خود را اداره می‌كند، در حالی كه انسان این نیست‌، بلكه موجودی وابسته است و سراپا جهل‌، عجز، ذلت و فقر و امثال آن‌ها است و آن‌چه از كمال از قبیل وجود، علم‌، قدرت‌، عزت‌، غنا و امثال آن دارد، كمال خودش نیست‌، بلكه كمال پروردگارش است‌.(ر. ك‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مكارم شیرازی و دیگران‌، ج 23، ص 540، دارالكتب الاسلامیة‌، تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی‌، ج 19، ص 449، نشر بنیاد علمی و فكری علامه طباطبایی‌.)