ویژگی افراد خردمند از نظر قرآن چیست؟

برخی از ویژگیهای افراد خردمند عبارت است از: 1. در جمیع حالات خود، به یاد پدیدآورنده این نظام و اسرار شگرف آن میباشند: "...لاَ ئَیَـَتٍ لاِ ّ ئُوْلِی الاْ ئَلْبَـَب # الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَـَمًا وَقُعُودًا وَعَلَیَ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَـَوَ َتِ وَالاْ ئَرْض...;(آلعمران،190ـ191)...نشانههای ]روشنی[ برای صاحبان خرد و عقل است. همانها که خدا را در حال ایستادن و نشستن و آن گاه که بر پهلو خوابیدهاند، یاد میکنند و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند...". 2. اعتراف دارند که جهان بیهوده آفریده نشده: "رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَـَذَا بَـَطِلاً;(آل عمران،191) ]و میگویند[ بارالها این را بیهوده نیافریدهای". 3. میفهمند، انسان که میوه این جهان هستی است، بیهود آفریده نشده است، بلکه سرای دیگری در پیش است، که در آن جا پاداش و کیفر اعمال در برابر او قرار میگیرد: "سُبْحَـَنَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّار;(آلعمران،191) منزهی تو، ما را از عذاب آتش نگاه دار. 4. بیش از آن که از آتش دوزخ میترسند، از رسوایی وحشت دارند: "رَبَّنَآ إِنَّکَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَه;(آلعمران،192) پروردگارا! هر که را تو ]به خاطر اعمالش[ به آتش افکنی، او را خوار و رسوا ساختهای." 5. اعتقاد دارند که تنها وسیلة پیروزی و نجات انسان اعمال و کردار اوست: "مَا لِلظَّـَـلِمِینَ مِنْ أَنصَار;(آلعمران،192) این چنین افراد ستمگر یاوری ندارند." 6. به نبوت پیامبران الهی:، اعتقاد دارند: "رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلاْ سًِیمَـَنِ أَنْ ءَامِنُواْ بِرَبِّکُمْ فَ ئ‹َامَنَّا;(آلعمران،193) پروردگارا! ما صدای منادی توحید را شنیدیم، که دعوت میکرد به پروردگار خود ایمان بیاورید و ما ایمان آوردیم." 7. از خدای خود درخواست مینمایند، نه تنها حیات و زندگی آنها با نیکان و پاکان باشد، بلکه مرگ آنها، نیز در راه خدا و در جمع نیکان و با راه و رسم آنها صورت گیرد: "رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّ ئ‹َاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الاْ ئَبْرَار ;(آلعمران،193) پروردگارا! گناهان ما را ببخش و ما را با نیکان ]و در مسیر آنها[ بمیران." 8. به عهد الهی وفا میکنند و پیمان نمیشکنند: "إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الاْ ئَلْبَـَب # الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لاَ یَنقُضُونَ الْمِیثَـَقَ ;(رعد، 19ـ20) تنها صاحبان اندیشه متذکر میشوند! آنها که به عهد الهی وفا میکنند و پیمان را نمیشکنند." 9. همه پیوندها را محترم میشمارند و حق همه را ادا میکنند: "وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِیَّ أَن یُوصَل;(رعد،21) و آنها که پیوندهایی را که خدا به آن امر کرده است، برقرار میدارند." 10. در برابر تمام مشکلاتی که در مسیر اطاعت، ترک گناه، جهاد با دشمن و مبارزة با ظلم و فساد وجود دارد، استقامت میکنند: "وَ الَّذِینَ صَبَرُواْ ابْتِغَآءَ وَجْهِ رَبِّهِم;(رعد،22) و آنها که به خاطر ذات ]پاک[ پروردگارشان شکیبایی میکنند." 11. نماز را اقامه میکنند: "وَ أَقَامُواْ الصَّلَوَة;(رعد،22) و نماز را برپا میدارند." 12. از آن چه به آنها روزی شده، انفاق میکنند: "وَ أَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَـَهُمْ سِرًّا وَ عَلاَ نِیَةً;(رعد،22) و از آن چه به آنها روزی دادهایم، در پنهان و آشکار، انفاق میکنند." 13. به هنگام ارتکاب گناه، تنها به استغفار قناعت نمیکنند، بلکه عملاً در مقام جبران برمیآیند: "وَ یَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَة;(رعد،22) و با حسنات، سیئات را از میان میبرند."(ر.ک: تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 3، ص 213ـ 219; ج 10، ص 182-192، دارالکتب الاسلامیة.)