نظر قرآن راجع به موسیقی را بیان فرمایید؟ حکم موسیقی جزء احکام اولیه استه یا حکومتی؟ آیا شرایط زمانی در حرمت موسیقی مؤثر است یا نه؟
غنا و موسیقی مناسب با مجالس لهو و لعب، و گوش دادن آن به اجماع فقهای شیعه حرام است، و در قرآنکریم آیاتی هست که مسلمانان را از غنا و موسیقی نهی میفرماید: "وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ اللَّه...;(لقمان،6) بعضی از مردم سخنان بیهوده را میخرند تا مردم را از روی نادانی، از راه خدا گمراه سازند و آیات الهی را به استهزأ گیرند. برای آنان عذابی خوار کننده است." یکی از مصادیق لهوالحدیث ـ که حرام است ـ موسیقی و غناست.(تفسیر نمونه، آیتالله مکارم شیرازی و دیگران، ج 17، ص 20، دارالکتب الاسلامیه.) و همچنین در آیه 30 سوره حج میفرماید: "فَاجْتَنِبُواْ الرِّجْسَ مِنَ الاْ ?َوْثَـَنِ وَ اجْتَنِبُواْ قَوْلَ الزُّور...; از بتهای پلید اجتناب کنید و از سخن باطل بپرهیزید" اینجا هم یکی از موارد قول زور (سخن باطل) که حرام است موسیقی و غناست;(همان، ج 14، ص 91 ـ 92، دارالکتب الاسلامیه.) آهنگها و آوازها را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: الف) آهنگها و آوازهایی که به شیوة مجالسِ عیش و عشرت و محافلِ رقص و پایکوبی اجرا میشود و انسان را از حالتِ اعتدالِ فکری و ذهنی دور میسازد و به بیبند و باری، لاقید بودن و بیتعهّد زیستن دعوت و تشویق میکند که اصطلاحاً به آن "ساز و آوازهای مبتذل" میگویند. ب) آنهایی که هم از نظر محتوا (مضمون اشعار) دارای معنایی با شکوه و زیباست و هم از نظر اجرا، خوب و زیبا اجرا میشود و در عین حال تناسب و شباهتی با ساز و آوازهای مجالس لهو، عیش و عشرت و فساد ندارد. گوش دادن به نوع اوّل حرام است; امّا نوع دوم اشکال ندارد.(جامعالمسائل "استفتائات، آیتالله فاضل لنکرانی، ص 252 مطبوعاتی امیر، چاپ دوم، بهمن 1375.) دلیل حرمت نوع اول آیات و روایات فراوانی است که فقها استدلال به آن نمودهاند.(ر.ک: المکاسب المحرمه، امام خمینی;، ج 1، ص 307، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.) ج) ساز و آوازهایی که نسبت به آن شک داریم و نمیدانیم آیا از نوع اوّل است تا از آن پرهیز کنیم و یا از نوع دوم است تا پرهیز لازم نباشد. گوش دادن به موارد مشکوک (نوع سوم) اشکال ندارد; امّا بهتر است که به این نوع آهنگها هم گوش نکنیم. حکم موسیقی جزء احکام اولیه است، که شرایط زمانی در حرمت و حلیت آن تأثیری ندارد، هر چند مصداق موسیقی حلال و حرام، در زمانها و مکانهای مختلف، متفاوت و گوناگون است، که تشخیص آن به عهدة مکلّف میباشد، چنان که تشخیص مصادیق احکام عملی دیگر نیز به عهدة مکلف میباشد. پاسخ: از این که همّت کردی و پرسشهایت را برای من و همکارانم فرستادی بسیار سپاسگزارم. البتّه برخی از سؤالات، سؤالات قرآنی نبود و از این که پاسخ آنها را برایت نمینویسم عذر میخواهم. امّا تو باید تا رسیدن به پاسخ پرسشهایت به تلاش خود ادامه دهی. حتماً کسان دیگری هم هستند که بتوانند جوابگوی سؤالهای نوجوان مؤمنی مانند تو باشند. اگر موافق باشی از سؤالهای قرآنیات من تنها برای سه سؤال پاسخ بنویسم تا بتوانم به نامة دیگر پرسشگران هم جواب بدهم. در یکی از پرسشهایت نوشته بودی که کاتبان وحی چه کسانی بودند؟ خواهر گرامی! وقتی آیات نورانی قرآن بر پیامبر نازل میشد، کاتبهایی بودند که این آیات را از پیامبر میشنیدند و با وسائل مخصوص آن زمان مینوشتند. برخی از کاتبان قرآن عبارتند از: امیرمؤمنان، زید بن ثابت، ابان بن سعد و ابی بن کعب. در پرسش دیگری نام سوره و شمارة آیهای که در آن از صدقه حضرت علیدر حال رکوع یاد شده، پرسیده بودی. این ماجرا در آیة 55 سورة مائده ذکر گردیده و در آن از کار شایستة امام ستایش شده است. در یکی دیگر از پرسشها خواسته بودی بدانی که چرا قرآن کریم "غیبت کردن" را به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه کرده و در کدام آیه و سوره این تشبیه آمده است؟ قرآن کریم برای آن که زشتی یک رفتار ناپسند را نشان بدهد گاه آن را به یک کار زشت دیگر تشبیه میکند. در آیه 12 سورة حجرات هم برای آن که به مردم بفهماند چقدر غیبت کردن کار زشت و ناپسندی است، آن را به خوردن گوشت برادر مُرده تشبیه میکند. اگر خدای ناکرده یکی از برادرها یا خواهرهای ما بمیرد، آیا حاضریم گوشت او را بخوریم و خودمان را با گوشت بدن خواهر یا برادر مرده خود سیر کنیم؟ قطعاً هیچ کدام از ما به چنین کار زشتی راضی نمیشویم. قرآن کریم میخواهد بگوید ای انسانهایی که از چنین کار زشتی بدتان میآید، غیبت کردن پشت سر دیگران هم همین طور است; زیرا شما آبروی برادر و خواهر دینی خودتان را با غیبت کردن میبَرید و مثل خوردن گوشت او، آبرویش را نابود میسازید. البته اگر تو خودت هم فکر کنی، شاید نکات جالبی در این تشبیه بیابی، به امید آن که در پناه قرآن موفق و پیروز باشی، با تو خداحافظی میکنم و تو را به پروردگار مهربان میسپارم.
اضافه کردن دیدگاه جدید