نظر قرآن در مورد جوانان خطاکار که باعث ایجاد مشکل میشود چیست؟ آیا باید با آنها برخورد کرد؟ یا نصیحتشان نمود؟
از آیات قرآن استفاده میشود که این گونه افراد را باید امر به معروف و نهی از منکر نمود. در قرآن کریم، آیات متعددی دربارة امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که شماری از آنها عبارتند از: آیاتو 114 آلعمران، 71 و 112 توبه، 17لقمان و 41حج. خدای متعال در آیه 110 سورة آلعمران میفرماید: "شما بهترین امتی هستید که برای مردم پدیدار شدهاید; به کار پسندیده فرمان میدهید، "تأمرون بالمعروف" و از کار ناپسند باز میدارید، "و تنهون عن المنکر" و به خدا ایمان دارید..." در آیه 112 توبه آمده است: "(آن مؤمنان) همان توبه کنندگان، پرستندگان، سپاسگزارن، روزهدارن، رکوعکنندگان، سجدهکنندگان، وادارندگان به کارهای پسندیده، بازدارندگان از کارهای ناپسند، و پاسداران مقررات خدایند، سلسله مراتبی در امر به معروف و نهی از منکر بیان شده که ابتدا از پند و نصیحت شروع میشود و به صورت بیاعتنایی، تنبیه ابتدایی و... تا مراحلی دشوار پیش میرود; به عبارت دیگر، از آسانترین مرحله شروع میشود و چناچه لازم باشد تا سختترین مرحلة مجاز ادامه مییابد; البته این سیر کلی در امر به معروف و نهی از منکر است; امّا این که آسانترین مرحله و شیوههای برخورد اولیه چیست و چگونه باید این کار را شروع کرد و بدان پرداخت، آیاتی در قرآن وجود دارد که آنها را بازگو میکند. 1. خیرخواهی: آمر و ناهی باید خیرخواه شخص نصیحت شونده باشد و چناچه در کلامـو اگر بتواند در عملـ خیرخواهی خویش را بروز دهد، اثری به مراتب بیشتر خواهد داشت. خیرخواهی یکی از شیوههای تأثیرگذاری است. قرآن میفرماید: "أُبَلِغُکُم رِسَلَتِ ربّی و أنا لکم ناصِحٌ أمین; (اعراف،68) پیغامها و رسالتهای پروردگارم را به شما ابلاغ میکنم و همانا برای شما خیرخواهی امینم." 2. جدال احسن: قرآن میفرماید: "ادْع إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَة وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَة وَجَدِلهُم بِالَّتِی هِی أَحْسَن...; (نحل،125) با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن، و با آنها به طریقی که نیکوتر است، استدلال و مناظره نما. پروردگار تو از هر کسی بهتر میداند که چه کسی از طریق او گمراه شده و چه کسانی هدایت یافتهاند. حکمت، به معنای دانش و منطق و استدلال، و موعظه نیکو، استفاده از عواطف انسانهاست; چرا که موعظه و اندرز، بیشتر جنبة عاطفی دارد که با تحریک آن میتوان بسرعت به نتیجه مطلوب رسید. جدال احسن، در صورتی است که حق، عدالت، امانت و صدق و راستی بر آن حکومت کند و از هر گونه جسارت، توهین، تحقیر و... پرهیز شود. 3. صلابت در سخن: آمر و ناهی باید در سخن خود قاطع باشد; البته در بسیاری موارد قاطعیت با ملایمت و جدال احسن منافاتی ندارد. 4. تطابق قول و فعل: قول و فعل آمر و ناهی باید مطابق هم باشد تا مصداق آیه شریفه 44، بقره قرار نگیرد که میفرماید: "أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم; آیا مردم را به نیکی امر میکنید و خودتان را فراموش میکنید (خود آن را ترک میکنید)..." تطابق قول و فعل در راهنما و موعظهکننده از نظر روانشناسی بسیار مهم و چه بسیار مواردی که همین تطابق قول و عمل ـ بدون این که چیز دیگری ضمیمه شودـ خود موجب هدایت و ارشاد دیگران میشود. 5. رهنمودهای روانشناسی: روانشناسنان، با استفاده از تجربه به نکاتی در زمینه هدایت و پرورش و چگونگی و راهبردهای آن رسیدهاند که آگاهی از آنها در پیشبرد تکریم شخصیت مخاطب مؤثر است. قبل از برخورد و نصیحت، میتوان نکات مثبتی از اخلاق، درس، ورزش، و... را از مخاطب به زبان آورد و وی را به خاطر آن تمجید کرد; آنگاه تذکر داد که چنین شخصیتی (مثلاً در رتبه علمی و یا سطح ورزشی) شایسته نیست چنین کار ناپسندی را مرتکب شود و...
اضافه کردن دیدگاه جدید