نظر قرآن دربارة عشق و محبت انسان با انسان دیگر چیست‌؟

عشق و محبت انسانی نسبت به انسان دیگر، می‌تواند دو انگیزه داشته باشد: الف ـ ایمان و تقوا ب ـ شهوت و سایر منفعت‌های مادی الف ـ اگر کسی به فردی محبت داشته باشد، به این علت که انسانی مؤمن و پرهیزکار است‌، این نوع عشق و محبت‌، اساس ایمان و سعادت است و اسلام به آن عنایت فراوان دارد. هر فرد مؤمنی باید به مؤمنان دیگر محبت داشته باشد، مشکلات آن‌ها را حل کند، در غم و شادی آن‌ها شریک باشد; بدیهی است ریشه و اساس این علاقه‌، همان عشق و محبت به خداست‌. انسان در مرحله نخست باید خدا را از همه افراد و همه چیز عزیزتر بداند و به او عشق ورزند و در مرحله بعد پیامبراکرم‌9 و ائمه اطهار: و سپس مؤمنان را دوست بدارد; تولّی‌َ و تبرّی‌َ که از پایه‌های دین مقدس اسلام است‌، همین است‌. قرآن مجید، یکی از اوصاف مؤمن را علاقه و محبت و یاری او به سایر مؤمنان دانسته‌، می‌فرماید: " وَالْمُؤْمِنُون‌َ وَالْمُؤْمِنَـَت‌ُ بَعْضُهُم‌ْ أَوْلِیَآءُ بَعْض‌ٍ یَأْمُرُون‌َ بِالْمَعْرُوف‌ِ وَیَنْهَوْن‌َ عَن‌ِ الْمُنکَرِ... ;(توبه‌،71) مردان و زنان با ایمان‌، ولی‌ّ و یاور یک دیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و نماز را به پا می‌دارند." ب ـ اگر عشق و علاقه فردی به فرد دیگر، برای لذت‌های مادی باشد، مانند: عشق مرد به زنی برای غریزه جنسی‌، این نوع عشق اگر برای کسی پیش آید، نخست باید سعی کند از راه ازدواج شرعی و قانونی‌، خواستة خود را عملی کند، ولی اگر این کار برای او امکان نداشته باشد که از این راه به هدف برسد، باید تلاش کند محبت و علاقه خود را کم کرده‌، او را فراموش نماید; این نوع عشق از دیدگاه اسلام‌، ناپسند و مذموم است‌، زیرا انسان را از خدا و معنویات دور می‌کند و قوّة تشخیص خوب از بد، زشت از زیبا را از انسان می‌گیرد; از این رو، باید هر چه زودتر این عشق را از بین برد. رسول اکرم‌9 در این باره می‌فرماید: "کسی که عشق به چیزی داشته باشد و آن را کتمان کند و برای رضای خدا صبر کند، خدا او را می‌آمرزد و وی را داخل در بهشت می‌کند."(میزان الحکمة‌، محمد محمدی ری‌شهری‌، ج 6، ص 331، نشر مکتب الاعلام الاسلامی‌.) اگر عشق و علاقه به فردی‌، به علت منفعت‌های مادی ای باشد که انسان از او می‌برد، این نوع علاقه نیز تا آن جا که سبب کار حرامی نشود، مانعی ندارد، ولی اگر به علت علاقه و محبت به او، انسان مرتکب خلاف شرع شود، مانند این که فرد مورد علاقة ما به کسی بدی کرده‌، به جای حمایت و طرف داری از طرف مقابل که مظلوم است انسان از ظالم حمایت کند که این عمل‌، ناپسند و حرام است‌. هرگاه علاقه و محبت به چیزی باعث شود که انسان از مسیر حق منحرف گردد، اسلام به شدت آن را محکوم می‌کند. قرآن در سورة توبه‌، آیة 24 می‌فرماید: "بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران وطایفه شما و اموالی که به دست آورده‌اید، و تجارتی که از کساد شدنش می‌ترسید و خانه هایی که به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوب‌تر است در انتظار این باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند." این آیه بهترین معیار برای تشخیص عشق و محبت پسندیده از عشق ناپسند و زشت است‌. هر عشقی که ما را از خدا و حق و حقیقت باز دارد، ناپسند است‌. گرچه علاقه به پدر و مادر و فرزند باشد، ولی هر محبتی که ما را از خدا و صراط مستقیم منحرف نکند، پسندیده است‌.