من و چند نفر از دوستان شروع به انجام تحقیقی با موضوع "تحقیق و بررسی آیات قرآنی در ارتباط با کشاورزی با استفاده از تفاسیر و کتاب‌های علمی مربو

خرسندیم از این که جوانانی چون شما در راه تحقیق و نشر معارف قرآن کریم گام نهادید. به امید موفقیت شما و همة خادمان قرآن کریم‌. به طور کلی در تمام دین‌های الهی به موضوع زراعت‌، فلاحت‌، باغداری‌، دامداری و نیز طبیعت توجه شده‌، ولی به ویژه در اسلام و قرآن کریم که مکمّل سیرة گذشته ادیان و آخرین آن‌هاست‌، برای این امر اهمیت قابل توجهی داده شده است‌. در قرآن کریم‌، به طور مکرّر و با جنبه اهمیت‌، به عوامل مهم کشاورزی اشاره شده است‌، هم چنین به توصیف و تعریف باغ و بوستان که از پدیده‌های کشاورزی می‌باشد، پرداخته شده است‌. در قرآن کریم‌، افزون بر موضوع‌های یاد شده از بسیاری از گیاهان به ویژه از آن‌ها که مورد پرورش و کشت و کار قرار می‌گیرند نام برده می‌شود، چه گیاهانی که در وصف بهشت یاد شده است و چه آن‌ها که در روی زمین معمولی کشت می‌گردد. جالب آن است که بیشتر این گیاهان همان‌ها هستند که هم اکنون نیز به خوبی به کشت آنها مبادرت می‌شود و از اهمیت و واقعیت آن‌ها چندان کاسته نشده است‌. همین قدر یادآور می‌شود که در قرآن مجید در حدود 550 آیه وجود دارد که به نحوی با موضوع کشاورزی در ارتباط می‌باشد و این تعداد آیه شاید 9ـ8 درصد کل‌ّ آیات قرآنی را در بر می‌گیرد. به هر حال‌، موضوع یاد شده جای تحقیق دارد و می‌طلبد که خادمان و محققان قرآن کریم از آن غفلت نکنند. پیشینة تحقیق‌متأسفانه‌، در عین اهمیت این موضوع‌، با امکاناتی که در اختیار ما بود، به کتاب یا مقاله مستقلی در زمینة یاد شده با ویژگی تطبیق آیات و تفاسیر با کتب و موضع‌های علمی کشاورزی‌، دست نیافتیم‌، جز این که موضوع "کشاورزی در قرآن‌" را در برخی کتاب‌ها می‌توان دید. این کتاب‌ها را به چند بخش می‌توان تقسیم کرد: 1. کتاب‌های تفسیری‌در بسیاری از تفاسیر در ذیل برخی آیات به موضوع زراعت و کشاورزی اشاره شده است برخی از این موضوع‌ها عبارتند از: کشاورزان (قصه گفتگوی سلیمان‌غ با کشاورزان‌)، تفسیر کشف الاسرار، ذیل آیه 17 نمل‌. اهمیت کشاورزی‌، تفسیر المنیر، ذیل آیة 261 سورة بقره‌; تفسیر نمونه‌، ذیل آیة 5 سورة نحل‌; آداب زراعت‌، تفسیر المنیر، ذیل آیة 64 سورة واقعه‌; کیفیت لقاح در گیاهان‌، تفسیر پرتوی از قرآن‌، ذیل آیه 37 آل‌عمران‌; زوجیت نباتات‌، تفسیر الکاشف‌، ذیل آیة 3 رعد; تفسیر المیزان‌، همان‌; تفسیر نمونه‌، ذیل آیه 7 شعرا; شگفتی‌های آفرینش گیاهان‌، تفسیر کبیر فخر رازی‌، ذیل آیه 7 طه‌; کیفیت تلقیح درختان با باد، تفسیر مراغی‌، ذیل آیه 22 حجر; اهمیت غذاهای گیاهی‌، تفسیر نمونه‌، ذیل آیة 32 عبس‌.(ر.ک‌: فرهنگ موضوعی تفاسیر (بر اساس بیست دوره تفسیر قرآن از شیعه و اهل سنت‌، مرکز فرهنگ و معارف قرآن‌، مدخل "گیاهان‌"، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم‌.) 2. کتاب‌های با عنوان اقتصاد در قرآن‌در ضمن برخی کتاب‌ها با عنوان یاد شده‌، به موضوع کشاورزی نیز اشاره شده است از جمله‌: خطوط کلی اقتصادی در قرآن و روایات‌، جعفر خوش‌نویس‌، مترجم‌، مهدی انصاری‌، کتابخانه امیرالمؤمنین اراک‌. 3. کتاب‌های مستقل دربارة کشاورزی و گیاهان در قرآن‌1. کشاورزی و دامداری در اسلام‌، جعفر شیخ الاسلامی‌، انتشارات اسلامی‌. 2. گیاهان درقرآن‌، دکتر محمد اقتدار حسین‌، ترجمه احمد نمائی‌، بنیاد پژوهش‌های اسلامی (مشهد); 3. النباتات فی القرآن الکریم‌، جمال الدین حسین مهران‌، مکتبة الانجلو مصریه‌; در ضمن کتاب‌های دیگری با عناوین زیر موجود است که شاید در تحقیق شما موثر باشد: 1. تغذیه در قرآن‌، دکتر محمد خوانساری‌، انتشارات واقفی‌، مشهد 1377; 2. التداوی بالاعشاب‌، احمد مصطفی‌، هدا للنشر و الطباعه‌، 1999; 3. مع الطب فی القرآن‌، محمد محمود عبدالله، الرشید، بیروت‌، 1996; 4. الغذا الشافی من القرآن‌، دکتر موسی الخطیب‌، دارالجیل‌، بیروت‌، 1995; 5. عالج نفسک بالقرآن و الاعشاب‌، محمد نبیه‌، دارالبیان العربی‌; 6. الطب القرآنی‌، محمد محمود عبدالله، دارالکتب العلمیة‌. در پایان چند نکته شایان توجه است‌: 1. به کارگیری ابزار علمی برای فهم معانی قرآنی‌، کاری بس دشوار و ظریف است‌; زیرا علم ثبات ندارد و با پیشرفت زمان‌، گسترش و دگرگونی پیدا می‌کند و چه بسا یک نظریه علمی ـ چه رسد به فرضیه ـ که روزگای حالت قطعیت به خود گرفته باشد، روزدیگر چون سرابی‌، محو و نابود گردد. آری اگر دانشمندی با ابزار علمی که در اختیار دارد و قطعیت آن برایش روشن است‌، توانست از برخی ابهامات قرآنی پرده بردارد، کاری پسندیده است‌. مشروط بر آن که با کلمه "شاید" نظر خود را آغاز کند، تا اگر در آن نظریه علمی تحولی ایجاد گردد، به قرآن صدمه‌ای وارد نشود. حاصل آن که هرگز نباید میان دیدگاه‌های استوار دین و فراورده‌های ناپایدار علم‌، پیوند ناگسستنی ایجاد نمود. 2. مطالعه کتاب‌های اعجاز علمی در قرآن و طبیعت در قرآن در غنا بخشیدن به تحقیق شما نقش مؤثری خواهد داشت‌.