من امتحان کرده‌ام که خداوند انسان را در ترک گناه کمک نمی‌کند، آیا این مطلب درست است‌؟

اگر مقصود شما از این که "خداوند انسان را در ترک گناه کمک نمی‌کند" این است که او شما را به اجبار از گناه باز نمی‌دارد، مطلب درستی است‌; زیرا سنّت الهی این نیست که بنده‌ای را که با اختیار خود می‌خواهد گناه کند، او را به زور از گناه بازدارد، زیرا در این صورت دو اشکال پیش می‌آید: 1. گناه نکردن برای انسان ارزش شمرده نمی‌شود; در نتیجه چنین شخصی برای ترک گناه نمی‌تواند مورد تعریف قرار گیرد و یا در ازای آن پاداشی به او داده شود، زیرا هیچ کاره بوده و شاید هم قصد گناه داشته و این خدا بوده که او را به زور از ارتکاب گناه باز داشته است‌، پس اگر پاداشی باشد، باید به خدا داده شود نه به بنده‌، در حالی که خداوند متعال در قرآن کریم از بندگانی که ترک گناه می‌کنند و برخلاف خواسته‌های نفسانی‌شان عمل می‌کنند، تعریف نموده و بهشت را پاداش آنان قرار داده است‌: "فَإِن‌َّ الْجَنَّة‌َ هِی‌َ الْمَأْوَی‌َ ; (نازعات‌،41) و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوا و هوس بازدارد، قطعاً بهشت جایگاه اوست‌." ـ در این صورت که خداوند به زور انسان را از گناه باز دارد ـ غرض خداوند متعال از آفرینش انسان تأمین نمی‌شود، زیرا او اراده فرموده تا با آفرینش انسان و نفس اماره‌، نفس لوامه‌، لشکریان الهی و لشکریان شیطانی‌، او را بیازماید که آیا با اختیار خود از نفس مطمئنّه اطاعت کرده‌، راه خدا را می‌رود و آیا با اختیار خود از نفس امّاره پیروی می‌کند و گمراهی را پیشه می‌نماید: "وَ مَآ أُبَرِّئُ نَفْسِی‌َّ إِن‌َّ النَّفْس‌َ لاَ ئَمَّارَة‌ُ بِالسُّوَّءِ; (یوسف‌،53) من هرگز خودم را تبرئه نمی‌کنم‌، که نفس ]سرکش‌[ بسیار به بدی‌ها امر می‌کند."; " إِنَّا خَلَقْنَا الاْ سًِنسَـَن‌َ مِن نُّطْفَة‌ٍ أَمْشَاج‌ٍ نَّبْتَلِیه‌ِ فَجَعَلْنَـَه‌ُ سَمِیعَا بَصِیرًا ; # إِنَّا هَدَیْنَـَه‌ُ السَّبِیل‌َ إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا ; (انسان‌،2و3) ما انسان را از نطفة مختلطی آفریدیم و او را می‌آزماییم ]به این جهت‌[ او را شنوا و بینا قرار دادیم‌. ما راه را به او نشان دادیم‌، خواه شاکر باشد ]و پذیرا گردد[ یا ناسپاس‌."; "وَ نَفْس‌ٍ وَ مَا سَوَّغ‌هَا ; # فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَغهَا ; # قَدْ أَفْلَح‌َ مَن زَکَّغهَا ; # وَ قَدْ خَاب‌َ مَن دَسَّف‌هَا ; (شمس‌،7ـ10) و قسم به جان آدمی و آن کس که آن را ]آفریده‌[ و منظم ساخته‌، سپس فجور و تقوا را به او الهام کرده است‌، که هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده‌، رستگار شده و آن کس که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته‌، نومید و محروم گشته است‌." اکنون اگر فرض کنیم که خداوند با اجبار، انسان را از پیروی نفس اماره و انجام گناه منع کند، دیگر آزمایش معنایی ندارد; اما اگر مقصود شما این است که خداوند حتی بنده را در ترک گناه‌، به اندازه‌ای هم که به اندازة اجبار نرسد، کمک نمی‌کند، پاسخ آن است که چنین نیست‌، زیرا خداوند متعال با الهام خوبی‌ها و بدی‌ها به انسان و اعطای قدرت فهم خیر از شر و گناه از ثواب‌، بزرگ‌ترین کمک را به بنده نموده است‌. افزون بر الهاماتی که خداوند به بشر می‌نماید، کارهایی از قبیل فرستادن پیامبران‌: و اوصیای ایشان و امامان معصوم‌: و فرستادن کتاب‌های آسمانی و دستورات دینی ـ مانند آموختن حرام و حلال و دستورهای مخصوص دربارة آن‌ها ـ خود کمک بزرگی به بشر است‌، تا با شناختن گناه و آثار و عواقب آن‌، انگیزة ترک گناه در او پیدا شود و با شناختن واجبات و آثار و سرانجام آن‌ها، انگیزة عمل به آن‌ها را پیدا کند و این کمک‌های بزرگی هستند برای کسانی که می‌خواهند با ترک گناهان و پلیدی‌ها و عمل به واجبات و خوبی‌ها، راه کمال را بپیمایند. از نمونه‌های دیگر امدادهای الهی آن است که هنگام روبه رو شدن با گناه کافی است بنده به یاد حق تعالی بیفتد، در این صورت است که خداوند دل بندة مؤمن را از شوریدگی و آشوب‌، به اطمینان و آرامش می‌رساند. و بندة مؤمن در سایة این آرامش می‌تواند با توانایی بیش‌تری گناه را ترک کند: "أَلاَ بِذِکْرِ اللَّه‌ِ تَطْمَغ‌ن‌ُّ الْقُلُوب‌ُ ; (رعد،28) آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد." هم چنین خداوند با ثابت قدم کردن انسان در برابر وسوسه‌های شیطان‌، او را یاری می‌دهد تا به مبارزه با شیطان بپردازد: "إِن تَنصُرُواْ اللَّه‌َ یَنصُرْکُم‌ْ وَیُثَبِّت‌ْ أَقْدَامَکُم‌ْ ; (محمد،7) اگر ]آیین‌[ خدا را یاری کنید، شما را یاری می‌کند و گام هایتان را استوار می‌سازد." دیگر از امدادهای الهی "الهام صبر" است تا انسان بر ترک گناه بتواند صبر کند: "رَبَّنَآ أَفْرِغ‌ْ عَلَیْنَا صَبْرًا; (بقره‌،250) پروردگارا! شکیبایی و استقامت را بر ما بریز." ایجاد قوّت قلب از دیگر امدادهای الهی است‌: "وَلِیَرْبِطَ عَلَی‌َ قُلُوبِکُم‌ْ وَیُثَبِّت‌َ بِه‌ِ الأَْ قْدَام‌َ ; (انفال‌،11) و دل هایتان را محکم و گام‌ها را با آن استوار سازد." انسان مؤمن در برابر شیطان‌، به طور قطع از این گونه امدادها برخوردار است‌.