مقام امامتی که پیامبر اسلام‌داشت‌، با مقام امامت ائمه چه تفاوتی دارد؟

از آیات و روایات استفاده می‌شود که مقام امامت‌، بالاتر از مقام نبوت و رسالت است‌. مقام نبوت و رسالت‌، یعنی مقام دریافت وحی الهی و تبلیغ و نشر آن در بین مردم‌، و تربیت انسان‌ها از طریق ]انذار و تبشیر[ و تعلیم و آگاهی بخشیدن به آنها; بنابراین‌، رسول موظف است در حوزة مأموریت خود، مردم را به‌سوی خدا دعوت کند و فرمان الهی را به آنها برساند، و برای یک انقلاب فرهنگی و فکری و عقیدتی‌، از هیچ کوششی دریغ نکند; امّا مقام "امامت‌"، یعنی مقام رهبری و پیشوایی مردم‌. امام‌، کسی است که با تشکیل یک حکومت الهی و به دست آوردن قدرت‌ِ لازم‌، سعی می‌کند احکام خدا را عملاً اجرا کند و اگر هم رسماً نتواند حکومت تشکیل دهد، تا آن‌جا که در توان دارد، برای اجرای احکام می‌کوشد; به عبارت دیگر، وظیفه امام‌، اجرای دستورهای الهی در جامعه است‌; در حالی که وظیفة رسول فقط "انذار" و "تبشیر" و ابلاغ دستورها است‌; به همین جهت‌، مقام امامت‌، از مقام نبوت و رسالت‌، بالاتر و نیازمند شایستگی و لیاقت بیشتری است‌. قرآن کریم‌، در آیه 124 سوره بقره می‌فرماید: "خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او از عهدة آزمایش‌ها به خوبی برآمد; آن وقت‌، مقام امامت را به او داد".(اقتباس از: تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 1، ص 435 ـ 446، دارالکتب الاسلامیه‌.) برخی از انبیا، فقط دارای مقام نبوت و رسالت بوده‌اند; ولی برخی دیگر، به جهت شایستگی بیشتر، علاوه بر مقام نبوت و رسالت‌، دارای مقام امامت نیز بوده‌اند; مانند: حضرت ابراهیم و پیامبر خاتم‌و... . علامه طباطبایی‌; در ذیل آیه 124 می‌فرماید: از این آیه استفاده می‌شود که مقام امامت در ذرّیه لایق و پاک و معصوم ابراهیم‌غ هم قرار داده شده است‌(المیزان‌، ج 1، ص 276، نشر اسماعیلیان‌.)، و پیامبران دیگری نیز دارای این مقام بوده‌اند; چنان‌که خداوند متعال درباره اسحاق و یعقوب‌می‌فرماید: "و جعلنَهم أئمّة یهدون بأمرنا...;(انبیأ، 73) و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می‌کردند و به ایشان‌، انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و دادن زکات را وحی می‌کردیم و آنان پرستنده ما بودند". پیامبراکرم‌مقام نبوت و امامت‌، هر دو را داشتند و حضرت علی‌در مقام امامت‌، جانشین و وصی او بود. مقام امامت آن دو بزرگوار تفاوتی ندارد، هر چند پیامبر اکرم از جهت مقامات دیگری که داشت از حضرت علی‌برتر بود. در روایتی از حضرت علی‌نقل شده که فرمود: "انا عبد من عبید محمّد; من غلامی از غلامان محمد9 هستم‌"(بحارالانوار، علامه مجلسی‌، ج 3، ص 283.) از این روایت و روایاتی دیگر استفاده می‌شود که مقام پیامبراکرم‌از همه برتر است‌، البته‌، مقام حضرت علی‌بالاترین مقام پس از پیامبراکرم‌می‌باشد.(ر.ک‌: همان‌، ج 21، ص 358 و ج 39، باب 73.)