مسایل اجتماعی و سیر آن‌ها در قرآن را توضیح دهید؟

مسائل اجتماعی در تعالیم اسلام و قرآن کریم جایگاه ویژه‌ای دارند و قرآن کریم همواره بر اصلاح و هدایت جامعه و اجتماع تأکید می‌کند، در این جا به برخی از مواردی که به مناسبت قرآن کریم درباره مسائل اجتماعی بحث کرده است‌، اشاره می‌شود: 1. اهمیّت روابط زندگی اجتماعی‌; چنان که خداوند متعال می‌فرماید: "یَـََّأَیُّهَا الَّذِین‌َ ءَامَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّه‌َ لَعَلَّکُم‌ْ تُفْلِحُون‌َ;(آل عمران‌،200) ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید و ایستادگی ورزید و مرزها را نگهبانی کنید و از خدا پروا نمایید، امید است که رستگار شوید." آیه مذکور در بردارندة یک برنامة جامع چهار ماده‌ای برای عموم مسلمانان است‌; الف‌. صبر و ایستادگی در برابر حوادث و مشکلات‌; ب‌. صبر و مقاومت در برابر مقاومت دیگران‌; ج‌. دستور آماده باش در برابر دشمنان و مراقبت دائم از مرزهای کشور و سرزمین‌های اسلامی‌; د. پرهیزگار باشید.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 3، ص 234 و 235، دارالکتب الاسلامیة‌.) 2. عوامل نابسامانی‌های اجتماعی‌; مثل خیانت دراموال یتیمان‌، آمیختن مال حلال با حرام و خوردن مال شبهه‌ناک و...(نسأ،2) 3. راهکار دادن در حل برخی مسائل اجتماعی و برداشتن عوامل اختلاف در اجتماع‌; مثل تعیین سهم ارث هر کدام از بازماندگان‌، و....(نسأ،11 و 12) 4. آزادی‌های اجتماعی و محدوده آن و دفاع از حقوق زنان‌; (نسأ،19)، (هود،88) 5. عوامل پایداری گروه‌های اجتماعی‌; (انفال‌،66) 6. ویژگی‌های مراکز دینی و اجتماعی‌; (توبه‌،107) 7. عوامل تحکیم و ایجاد امنیت و پیوندهای اجتماعی‌; (حجرات‌،12) 8. رعایت حقوق افراد جامعه‌; مثل نهی از غیبت‌، مسخره نکردن دیگران‌، اجتناب از سوءظن‌;(حجرات‌،11و12) 9. مشورت و تعاون و همکاری در امور;(شوری‌،38)، (مائده‌،2) 10. اخوت و برادری و اتحاد میان مسلمانان‌;(حجرات‌،10) 11. عدالت اجتماعی‌; (نسأ،135)،(حدید،25) و... قرآن کریم می‌فرماید: "إِن‌َّ اللَّه‌َ یَأْمُرُ بِالْعَدْل‌ِ وَ الاْ ?ًِحْسَـَن‌ِ وَ إِیتَآی‌سًِ ذِی الْقُرْبَی‌َ وَ یَنْهَی‌َ عَن‌ِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنکَرِ وَ الْبَغْی‌ِ یَعِظُکُم‌ْ لَعَلَّکُم‌ْ تَذَکَّرُون‌َ; (نحل‌، 90) خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد; و از فحشا و منکر و ستم‌، نهی می‌کند; خداوند به شما اندرز می‌دهد، شاید متذکر شوید!" در این آیة شریفه به مسائل اجتماعی‌، انسانی‌، اخلاقی در شش اصل مهم بیان شده است‌: 1ـ عدل‌، که قانون وسیع‌تر، گیراتر و جامع‌تر از آن تصور نمی‌شود. 2ـ احسان‌; در طول زندگی انسان‌ها مواقع حساس پیش می‌آید که حل مشکلات به کمک اصل عدالت به تنهایی امکان‌پذیر نیست‌، بلکه نیاز به ایثار و گذشت و فداکاری دارد، که با استفاده از اصل "احسان‌" باید تحقق یابد. 3ـ نیکی به نزدیکان "ایتای‌سً ذی‌القربی‌َ"، که بخشی از مسأله احسان است‌، با این تفاوت که احسان مربوط به کل جامعه است و "ایتای‌ِ ذی‌القربی‌َ" در خصوص خویشاوندان و بستگان است که جامعه کوچک محسوب می‌شود، و با توجه به این‌که جامعه بزرگ از جامعه کوچک‌تر، (یعنی جامعه فامیلی‌) ترکیب شده‌، هرگاه این واحدهای کوچک‌تر از انسجام بیشتری برخوردار گردند، اثر آن در کل جامعه ظاهر می‌شود; افزون بر آن مسأله کمک به جامعه‌های کوچک یعنی بستگان و خویشاوندان از آن نظر که پشتوانه عاطفی نیرومندی برخوردار است از ضمانت اجرایی بیشتری بهره‌مند خواهد بود. 4، 5، 6ـ دوری از "فحشا"، "منکر" و "بغی‌". برخی از مفسران در توضیح این قسمت از آیه فرموده‌اند: "فحشا"، اشاره به گناهان پنهانی‌، "منکر"، اشاره به گناهان آشکار، و "بغی‌" هرگونه تجاوز از حق خویش و ظلم و خود برتربینی نسبت به دیگران است‌. احیای اصول سه گانه عدل و احسان و ایتای‌ِ ذی‌القربی و مبارزة با انحرافات سه‌گانه فحشأ، منکر و بغی در سطح جهانی‌، کافی است که دنیای آباد و آرام و خالی از هرگونه بدبختی و فساد بسازد، به همین خاطر این آیه شریفه را می‌توان از جامع‌ترین آیات قرآن در مورد مسائل اجتماعی شمرد.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیة‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 11، ص 366ـ372، دارالکتب الاسلامیة‌.)