لطفاً در مورد دعاهایی که در اول و آخر قرآن وارده شده است توضیح دهید و بفرمایید چرا این دعاها آمده است‌؟

پیش از هرچیز باید بدانیم که این دعاها هرچند آن را در اول و یا آخر قرآن نوشته باشند، ولی جزء قرآن نیست‌. اگر مقصود شما از پرسش این است که چرا دعاهایی برای شروع و ختم قرآن وارد شده است و شروع و ختم قرآن با دعا چه حکمتی دارد، در این باره به چند نکته اشاره می‌کنیم‌: 1. بر اساس برخی روایات‌، "دعا" از قرائت قرآن برتر است‌. ما با دعا در اول قرائت قرآن و آخر آن‌، یک عمل خوب را ـ قرائت قرآن ـ با عملی بهتر ـ که با دعا باشد ـ آراسته می‌کنیم و به محضر خداوند متعال تقدیم می‌نماییم مانند کسی که می‌خواهد هدیه‌ای را به کسی بدهد، آن را با پوشش‌های زیبا مزیّن می‌کند.( تفسیر نمونه‌، آیة الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 20، ص 149، نشر دارالکتب الاسلامیه‌. ) 2. خداوند متعال در آیة شریفة: "ادْعُونِی‌َّ أَسْتَجِب‌ْ لَکُم‌;(غافر،60) ]پروردگار شما گفته است‌[ مرا بخوانید تا ]دعای‌[ شما را اجابت کنم‌. وعده داده و تضمین کرده است که دعای بندگانش را اجابت فرموده‌، آن را رد نمی‌کند، ولی در مورد قرائت قرآن چنین وعده‌ای داده نشده است‌; پس برای آن که این عمل ـ یعنی قرائت قرآن ـ مورد پذیرش درگاه الهی واقع شود، در اول و آخر آن‌، دعا قرار می‌دهیم و چون خداوند دعا را می‌پذیرد، به یقین قرائت قرآن ما را نیز قبول می‌فرماید زیرا از کرم خداوند متعال به دور است که اول و آخر یک عمل را بپذیرد و وسط آن را به شرط آن که چیزی مانند قرائت قرآن باشد ـ نپذیرد. 3. قرائت قرآن‌، یک عمل عبادی است و اگر با اخلاص خوانده شود، عبادت محسوب می‌شود، ولی دعا، مغز عبادت است و در روایت آمده است که دعا، عبادت کبری‌َ است‌.( تفسیر نمونه‌، ج 20، ص 148. ) پس با خواندن دعا در ابتدا و انتهای قرائت قرآن‌، عبادت ما مغزدار و بزرگ می‌شود. 4. دعا تنها عبادتی است که به همة کارها عمق می‌بخشد و آن‌ها را بزرگ می‌کند، ولی خود از کارهای دیگر بی‌نیاز است‌; به همین جهت مشاهده می‌کنیم که ائمه علیهم‌السلام برای هر کار باارزشی در اول و آخر، یا اول‌، یا وسط و یا آخر آن‌، دعایی معرفی کرده‌اند، حتی تعقیب نماز که آن قدر اهمیت دارد، به فتوای علما فقط قرائت قرآن محقق نمی‌شود و حتما باید دعا در آن باشد.( الحدائق الناظره‌، محقق بحرانی‌، ج 8، ص 506، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌. ) اینک به برخی از اعمال که محفوف ـ اول و آخر آن دعا دارد ـ و یا مقرون ـ همراه با دعاست ـ و یا مسبوق ـ پیش از آن دعا وجود دارد ـ به دعا هستند اشاره می‌کنیم‌: نماز، روزه‌، حج‌، سفر، زیارت‌، خواب‌، بیداری‌، خروج از خانه‌، رفتن به مسجد، افطار، طواف خانة خدا، خرید و فروش‌، مطالعه‌، عطسه‌، غُسل‌، وضو، اذان‌، اقامه‌، آب خوردن‌، غذا خوردن‌، ایام هفته‌، ساعات روز، ماه‌های سال ... . # اما اگر مقصود شما از پرسش این است که چرا این دعاهای به خصوص برای شروع و ختم قرآن وارد شده است‌، نه دعاهای دیگر باید گفت دعاهایی که از طرف ائمه‌: برای هرچیز و از جمله قرائت و یا ختم قرآن وارد شده است‌، یکپارچه ارشاد و راهنمایی و کلاس درس است‌; به همین جهت‌، برای هر موضوعی‌، دعایی با مضمون متناسب با آن وارد شده است‌; برای نمونه به دعایی که پس از قرائت قرآن مستحب است خوانده شود، دقت کنید: "خدایا! من قرائت کردم‌، آن چه را تو مقدّر کردی از کتاب را که من قرائت کنم‌; کتابی را که بر پیامبرت محمد9 نازل فرمودی‌; پس برای آن‌چه برای من مقدّر فرمودی از قرائت و توفیق آن را دادی‌، تو را شکر می‌گویم‌. خدایا! مرا از کسانی قرار ده که حلال تو را حلال و حرام تو را حرام می‌کند و از گناهان اجتناب می‌کنند، و به محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ قرآن تو ایمان دارند. خدایا! آن را برای من شفا و رحمت و امان و ذخیره قرار بده‌. خدایا! او ـ قرآن ـ را در قبر و زمان حشر و نشرم مونس من قرار بده ... خدایا! بر علی‌امیرمؤمنان‌درود فرست که ولی‌ّ و خلیفة تو بعد از پیامبرت می‌باشد; و بر اوصیأ آنان‌: که رهبران بر حق خلق‌اند..."( اقبال الاعمال‌، سید بن طاووس حسینی‌، ج 1، ص 233، مکتب الاعلام الاسلامی‌. ) در این یک فراز، شما با مسائلی مانند نبوت‌، امامت‌، قضا و قدر، توفیق‌، حمد و شکر الهی‌، حلال و حرام‌، اجتناب از گناه‌، محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ در قرآن‌، قبر و حشر و نشر و... مأنوس می‌شوید، و برای شما تذکر و موعظه و یادآوری است به طور کامل متناسب با قرآنی است که پیام‌های عمدة آن را همین موضوعات تشکیل می‌دهد.