قرآن کریم دربارة رفتار جوانان مسلمان نسبت به اطرافیان خود چه سفارشاتی فرموده است‌؟

از آن جا که انسان موجودی اجتماعی است و در جامعة انسان‌ها زندگی می‌کند طبیعی است که باید آداب معاشرت با دیگران را بداند و بهترین راهنمای انسان در مسائل اخلاقی به خصوص آداب معاشرت تعالیم دینی است و در دین مبین اسلام‌، قرآن و تربیت یافتگان مکتب قرآن یعنی پیامبر بزرگ اسلام‌6 و جانشینان به حق ایشان ائمّة معصومین‌: از مهمترین منابع به شمار می‌روند. قرآن که کتاب هدایت و اخلاق است همة مؤمنان را برادر هم دانسته و آن‌ها را به اصلاح و تحکیم برادری بین یکدیگر دستور می‌دهد.(حجرات‌،10) در این راستا بعضی دستورات اخلاقی را به صورت کلی و بعضی دیگر را در موارد خاص بیان کرده‌، بعضی از دستورات عمومی اخلاقی قرآن از این قرار است‌: 1. "أَحْسِن کَمَآ أَحْسَن‌َ اللَّه‌ُ إِلَیْک;(قصص‌،77) به دیگران نیکی کن همان‌طور که خداوند به تو نیکی کرده است‌." 2. "قُولُوا لِلنَّاس‌ِ حُسْنًا;(بقره‌،83) با مردم به نیکی سخن بگویید." 3. از گمان بد بپرهیزید، (در کار دیگران‌) تجسّس نکنید، غیبت هیچکس را نکنید.(حجرات‌،12) 4. همدیگر را مسخره نکنید و یکدیگر را با القاب زشت یاد نکنید.(حجرات‌،11) بعضی دیگر از دستورات معاشرتی قرآن را در موارد خاص به عنوان نمونه نقل می‌کنیم‌: 1. آداب مهمانی رفتن و وارد شدن به منازل دیگران‌.(نور،27 و 28 و 61) 2. ادب سلام کردن و احوالپرسی‌.(نسأ،86) 3. آداب مجالس عمومی‌.(مجادله‌،11) 4. ادب برخورد با افراد نادان‌.(فرقان‌،63) 5. آداب سخن گفتن با دیگران‌.(بقره‌،83; نسأ،148; انعام‌،152; مائده‌، 101; نحل‌،125; اسرأ،53; قصص‌،55; احزاب‌،70; زمر،17 و 18). ملاک ارزش‌ها در قرآن کریم‌، ایمان‌، تقوا، اطاعت از خدا و رسول و اولوالامر (اهل بیت‌:) و کسب فضایل و صفات پسندیده است و این در همه انسان‌ها از جمله جوانان و نوجوانان مشترک است‌. شماری از احکامی که در قرآن بیان شده‌، اگر چه به صراحت به جوان‌ها و نوجوان‌ها خطاب نشده‌، ولی بیشترین مخاطبان آن‌ها را این گروه تشکیل می‌دهند، آیاتی مانند: احسان به پدر و مادر، آیات مربوط به حجاب و عفت و پاکدامنی‌، اخلاقیات و... خواسته‌ها و سفارش‌های قرآن دربارة جوانان و نوجوانان در سورة لقمان از زبان آن حضرت آمده است از آن جمله‌: 1. عدم شرک‌; "یَـَبُنَی‌َّ لاَ تُشْرِکْ بِاللَّه‌ِ إِن‌َّ الشِّرْکَ لَظُـلْم‌ٌ عَظِیم‌ٌ". (لقمان‌، 13) در این آیه‌، حضرت لقمان‌، اساسی‌ترین مسئله عقیدتی (توحید) را به فرزند جوانش یادآوری می‌کند. 2. به یاد معاد و روز قیامت بودن و اعتقاد داشتن‌; چنان که می‌فرماید: "پسرم‌! اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی ]عمل نیک یا بد[ باشد و در دل سنگی یا در گوشه‌ای از آسمان‌ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را ]در قیامت برای حساب‌[ می‌آورد." (لقمان‌، 16) 3. اقامة نماز، امر به معروف و نهی از منکر و داشتن صبر و استقامت در برابر سختی‌ها و مشکلات مختلف‌; (لقمان‌، 17) 4. خوش‌رفتاری با مردم و تواضع در برابر آن‌ها; (لقمان‌، 18) 5. رعایت اعتدال در امور; (لقمان‌، 19)(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیة‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 17، ص 35 ـ 61، دارالکتب‌الاسلامیة‌.) از جمله جوانانی که خداوند از ایشان یاد کرده‌، حضرت یوسف‌غ بود که با اراده‌ای آهنین‌، در مقابل درخواست زلیخا ایستاد و به جهت تن ندادن به خواستة نامشروع او، روانة زندان شد.(یوسف‌، 23 ـ 26.) و حضرت داودغ جوانی که با قدرت و اعتماد به نفس‌، به مبارزه با جالوت‌، پهلوانی درشت اندام و قهرمانی جنگاور پرداخت و او را به قتل رساند.(بقره‌، 251.) سرگذشت ایشان و بقیّه پیامبران الهی‌: باید برای ما درس باشد، و رهرو راه ایشان باشیم‌. از دیگر جوانانی که قرآن از آنان به نیکی یاد کرده و سرگذشت عبرت‌آموز آنها را آورده‌، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد. حضرت ابراهیم‌، جوان بت‌شکن‌(انبیا، 60.) و جوانی به نام یوشع وصی‌ّ حضرت موسی که در سفر همراه ایشان بود.(کهف‌، 60 ـ 64.)