قرآن کریم‌، "شرف‌" را چگونه بیان کرده است‌؟

از نظر قرآن کریم‌، شریف‌ترین و با ارزش‌ترین افراد، کسی است که به مقام خلافت الهی و نمایندة خداوند متعال در زمین نائل گردد: "...اِنّی جاعِل‌ٌ فِی الاَرض‌ِ خَلیفَة‌ً...;(بقره‌،30)،...من در روی زمین جانشین و حاکمی قرار خواهم داد..."; "خلیفه‌" کسی است که از غیر خود جانشینی می‌کند، خلیفه‌ای که خلافت از "مستخلف عنه‌"، (خدا) را بر عهده دارد، پس باید متخلّق به اخلاق الهی باشد، قرآن کریم‌، گرچه عنوان خلافت الهی را صریحاً در افراد مؤمن متعهّد استمعال نکرده‌، ولی می‌توان این مقام را دربارة مردان الهی که در برابر وظیفة دینی خود عمل می‌کنند، به کار گرفت خداوند! به بندگان ظلم نمی‌کند، نمایندة او هم نباید به کسی ظلم کند; خداوند! آبروی کسی را نمی‌برد و به کسی تهمت نمی‌زند و... او هم نباید آبروی کسی را بریزد و به دیگران تهمت زند و... . "تقوا" بزرگترین و شریف‌ترین ارزش انسان است‌: "إِن‌َّ أَکْرَمَکُم‌ْ عِندَ اللَّه‌ِ أَتْقَغ‌کُم‌;(حجرات‌،13)، ولی گرامی‌ترین شما نزد خداوند، با تقواترین شماست‌." "شرف‌"، در لغت به معنی‌، بلندی‌، بزرگی ذاتی و حسبی علُوّ و مجد، آمده است‌. امیرالمؤمنین علی‌، در این باره می‌فرماید: "آن کس که خدا او را مالی نبخشید، پس "باید" به خویشاوندان خود بخشش نماید و سفره مهمانی خوب بگستراند، و اسیر آزاد کند و رنج دیده را بنوازد و مستمند را بهره‌مند کند و قرض وامدار را بپردازد و برای درک ثواب الهی‌، در برابر پرداخت حقوق دیگران و مشکلاتی که در این راه به او می‌رسد، شکیبا باشد، زیرا به دست آوردن صفات یاد شده‌، موجب شرافت و بزرگی دنیا و درک فضائل سرای آخرت است‌."(نهج‌البلاغه‌، خطبة 142.) برای شرافت پیدا کردن و تقرّب به خدا و نزدیکی به ساحت مقدّس او، هیچ امتیازی‌، جز تقوا مؤثر نیست‌. تقوا همان احساس مسئولیت و تعهدی است که به دنبال رسوخ ایمان در قلب بر وجود انسان حاکم می‌شود و او را از "فجور" و گناه باز می‌دارد، به نیکی و پاکی و عدالت دعوت می‌کند، اعمال آدمی را خالص و فکر و نیّت او را از آلودگی‌ها پاک می‌کند و او را در نظر خداوند و مردم شریف می‌کند.(ر.ک‌: تفسیر تسنیم‌، آیت الله جوادی آملی‌، ج 3، ص 19ـ73، مرکز نشر اسرأ / تفیسر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 22، ص 197ـ207، دارالکتب الاسلامیة / معارف و معاریف‌، سید مصطفی حسینی دشتی‌، ج 6، ص 476.) در روایات نیز دربارة شرف می‌خوانیم‌: 1. "تمام شرف‌، در تواضع جمع است‌." 2. "شرف مؤمن ایمان او است و عزّتش در طاعت اوست‌." 3. "شرف‌، تنها به عقل و ادب است نه به مال و خویشاوندی‌."(ر.ک‌: میزان الحکمة‌، محمدی ری‌شهری‌، ج 5، ص 56ـ58، مرکز نشر مکتب الاعلام الاسلامی‌.)