قرآن در مورد بدن انسان و زیستشناسی وجودی چه مطالبی بیان فرموده است؟
قرآن مجید، در آیاتی، از اعضای بدن انسان، سخن به میان آورده تا به این وسیله، حسّ شکرگزاری انسان را در برابر خالق این اعضا، شکوفا نماید که برای نمونه، به چند مورد اشاره میشود: الف ـ چشم و ارزش وجودی او: در مواردی از قرآن مجید، به نعمت چشم اشاره شده، از جمله در سوره بلد میفرماید: "اَلَم نَجعَل لَهُ عَینَین; (بلد، 8) آیا برای انسان دو چشم قرار ندادیم." چشم یکی از بهترین نعمتهای الهی است که انسان به وسیلة او میتواند زیباییهای جهان طبیعت را تماشا کند; آسمان و زمین، کوه ها و دشت ها را ببیند تا به این وسیله، معرفت او به خالق این موجودات بیشتر شود. هم چنین در سوره نحل آمده است: "واللّهُ اَخرَجَکُم مِن بُطُونِ اُمَّهـَتِکُم لا تَعلَمونَ شَی ?‹ًا وجَعَلَ لَکُمُ السَّمعَ والاَبصـَرَ والاَف ?‹ِدَةَ لَعَلَّکُم تَشکُرون; (نحل، 78) خداوند شما را از شکم مادران خارج نمود، در حالی که هیچ نمیدانستید، امّا برای شما گوش و چشم و عقل قرار داد تا شکر نعمت او را به جا آورید." چشم و گوش و قلب، ]عقل[ هر سه از مهمترین ابزار شناخت هستند که بدون این ها انسان هرگز نمیتواند حقایق جهان هستی را درک کند. ب ـ زبان و لب ها: قرآن به دنبال آیة پیش در سوره بلد میفرماید: "ولِسانـًا وشَفَتَین; (بلد، 9) ]و آیا برای او[ یک زبان و دو لب قرار ندادیم" زبان، وسیلة ارتباط انسان با انسان دیگر است، و وجه تمایز و تشخیص انسان از سایر حیوانات، صفت نطق است; این همه تمدنی که بشر بدست آورده و پیشرفتی که در علوم گوناگون کرده; تجربههایی که در طول تاریخ کسب کرده، مرهون همین نعمت ارزشمند است; از این رو، در سوره "الرحمن" پس از نعمت خلقت، به نعمت بیان اشاره شده است: "خَلَقَ الاِنسـَن # عَلَّمَهُ البَیان; (رحمن، 3 و 4) خداوند انسان را آفرید و به او بیان را تعلیم کرد." البته بیان، مفهوم وسیع و گستردهای دارد که شامل خط و کتابت و انواع استدلالهای عقلی و منطقی میشود، لکن مصداق روشن آن، زبان است!(تفسیر نمونه، آیةالله مکارم شیرازی و دیگران، ج 23، ص 99، نشر دارالکتب الاسلامیة.) ج ـ نعمت تنظیم و تسویه اعضا: از جمله نعمتهای الهی، نعمت تسویه تنظیم اعضای بدن میباشد که هر عضوی را در جای مناسب خود قرار داده است، در سوره انفطار آمده است: "یـَاَیُّهَا الاِنسـَنُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الکَریم # اَلَّذی خَلَقَکَ فَسَوغکَ فَعَدَلَک; (انفطار، 6 و 7) ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته، همان خدایی که تو را آفرید و منظم ساخت." خداوند حکیم هر عضوی از اعضای انسان را با نظم و ترتیب عجیبی مرتب ساخته است. علاّمه طباطبایی; در این باره فرمودهاند: "ذات الهی به مقتضای حکمت، هر عضوی را در جای مناسب آن قرار داد، و سپس به عدل بندی او پرداخته، بعضی از اعضای او را و بعضی از قوایش را با بعضی دیگر معادل قرار داد، و بین آنها توازن و تعادل برقرار کرد، لذا میبینم هیچ عضوی از اعضای او، از معادلش قویتر و سنگینتر نیست که اگر یکی از اعضا نتوانست کار او را انجام دهد، عضوی دیگر برایش قرار داده تا آن کار را انجام دهد، مثلاً خوردن که با لقمه انجام میشود، کار دهان است، و چون دهان، خودش نمیتواند لقمه را پاره کند، این کار را به عهده دندان گذاشت، و چون دهان هم در گرفتن لقمه احتیاج به آلتی داشت که لقمه را گرفته در آن قرار دهد، این کار را به عهده دست ها نهاد، دست هم احتیاج به کف، و کف دست هم احتیاج به انگشتان، با آن منافع مختلفش داشت، و انگشتان هم احتیاج به بند داشت، و از سوی دیگر دست هم به خاطر این که همه جا دراز نمیشود... خدا برای آدمی پا قرار داد... و همه این ها مظاهری از تدبیر خدای متعال است; او است که این نعمت ها را افاضه میفرماید، بدون این که منفعتی برای خود خواسته باشد و بدون این که ناسپاسی انسان ها مانع افاضه او شود."(تفسیر المیزان، علامه طباطبایی;، ترجمه موسوی همدانی، ج 20، ص 542 و 543، نشر بنیاد علمی و فکری، علامه طباطبایی.) در پایان زیبنده است به تصویر جالبی که قرآن دربارة خلقت انسان اشاره کرده توجه کنیم "ولَقَد خَلَقنَا الاِنسـَنَ مِن سُلـَـلَةٍ مِن طین # ثُمَّ جَعَلنـَهُ نُطفَةً فی قَرارٍ مَکین ثُمَّ خَلَقنَا النُّطفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقنَا العَلَقَةَ مُضغَةً فَخَلَقنَا المُضغَةَ عِظـَمـًا فَکَسَونَا العِظـَمَ لَحمـًا;(مؤمنون،11 ـ 14) ما انسان را از عصارهای از گل آفریدیم، سپس آن را نطفهای در قرار گاه مطمئن رحم قرار دادیم، سپس نطفه را به صورت علقه ]خون بسته[ و علقه را به صورت مضغه ]گوشت جویده[ و مضغه را به صورت استخوانهایی در آوردیم." در این آیات، مراحل و تکامل جنین، در پنج مرحله بیان شده که هر کدام از این مراحل، هزاران شگفتی و اسرار دارد و دانش امروز با پیشرفت فراوانی که کرده، نتوانسته به اسرار آن پی ببرد، گرچه پیرامون هر مرحلة آن، کتابهای فراوانی نوشته شده است.
اضافه کردن دیدگاه جدید