فلسفة خواندن نماز در وقت‌های معیّن چیست‌؟

فلسفة تقسیم شدن هفده رکعت‌، از نمازهای واجب شبانه روزی به وقت‌های مُعیّن‌، می‌تواند چند علت داشته باشد: الف ـ یادآوری و توجه به خدا: انسان در زندگی این جهان با توجه به "عوامل غافل کننده‌"، به یادآوری نیاز دارد که در فاصله‌های زمانی معین‌، خدا و رستاخیز و هدف آفرینش را به یاد آورد و خود را از غرق شدن در گرداب غفلت و بی‌خبری حفظ کند. نماز مهم‌ترین نقش را در توجّه انسان به خدا دارد، چنان‌چه قرآن در این‌باره می‌فرماید: "وَ أَقِم‌ِ الصَّلَوَة‌َ لِذِکْرِی‌َّ ;(طه‌،14) نماز را به پادار تا به یاد من باشی‌." از این رو ذات اقدس الهی نماز را در وقت‌های معیّن واجب فرموده است‌: 1. اول صبح‌، انسان هنگامی که از خواب بلند می‌شود، پیش از هر چیز باید سراغ نماز رود، قلب و جان خود را با یاد خدا صفا دهد، از او نیرو و کمک بگیرد و خود را برای سعی و تلاش همراه با پاکی و راستی آماده سازد. 2. وسط روز، هنگامی که انسان غرق کارهای روزانه می‌شود و چه بسا میان او و یاد خدا فاصله ایجاد شود، دوباره با نماز خدا را به یاد می‌آورد و اگر بر اثر غفلت‌، گرد و غباری بر قلب او نشسته آن را شست‌وشو می‌دهد. 3. در انتهای روز: هنگامی که انسان می‌خواهد دست از فعالیت روزانه بردارد، بار دیگر با نماز و توجّه به خدا، روح خود را صفا می‌بخشد.(تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 13، ص 174، نشر دارالکتب الاسلامیة‌.) در روایات‌، سفارش فراوان به خواندن نماز در وقت خاص‌ّ آن شده است‌. علی‌7 می‌فرماید: هیچ عملی محبوب‌تر نزد خدا از نماز نیست‌، در وقت نماز چیزی از امور دنیا شما را مشغول نسازد، زیرا خدا سرزنش کرده اقوامی را، در آن جا که می‌فرماید: "فَوَیْل‌ٌ لِّلْمُصَلِّین‌َ # الَّذِین‌َ هُم‌ْ عَن صَلاَ تِهِم‌ْ سَاهُون‌َ ;(ماعون‌،4ـ5) پس وای بر نمازگزارانی که نماز خود را به دست فراموشی می‌سپارند." ب ـ آموزش نظم و انضباط: از جمله اموری که اسلام به آن عنایت فراوان دارد، نظم است‌، زیرا مهم‌ترین عامل پیشرفت و موفقیّت انسان در امور دین و دنیا، نظم است‌. علی‌7 در آخرین وصیّت خویش پس از آن که شمشیر ابن ملجم‌، پیشانی آن حضرت را شکافت فرزندان و همه پیروان خود را به نظم سفارش می‌فرماید: "اوصیکما و جمیع ولدی و اهلی و مَن بلغه کتابی‌، بتقوی اللّه و نظم امرکم‌;(نهج البلاغه‌، سید جعفر شهیدی‌، نامه 47، ص 321، انتشارات علمی و فرهنگی‌.) شما حسن وحسین و سایر فرزندانم و بستگانم و هر کسی که وصیّت من به او برسد، به تقوای الهی و نظم در امور زندگی سفارش می‌کنم‌." تقسیم نماز در اوقات معیّن‌، به انسان درس نظم می‌دهد. بشر باید همة امور زندگی را با نظم اداره کند، نماز در وقت خود، کار، استراحت‌، تفریح‌، دید و بازدید، غذاخوردن‌، همه باید در وقت خود انجام شود که در این صورت وقت او بیهوده تلف نمی‌شود، بلکه برکت پیدا کرده‌، به همة برنامه‌های خود می‌رسد. ج ـ وقت‌شناسی‌: بعضی متفکران اجتماعی برای اداره امور جامعه‌، وقت‌شناسی را که از بنیادهای اخلاقی است‌، لازم می‌دانند; مردمی که وقت‌شناس باشند، وعده بیجا و قول دروغ نمی‌دهند و سبب ناراحتی و ضایع شدن عُمر برادران خود نمی‌شوند. نماز خواندن در اوقات پنج گانه‌، حس‌ّ وقت‌شناسی را در انسان توسعه می‌دهد.