عقیدة شیعه در مورد جانشینی پیامبر اکرم‌چیست‌؟

به نظر شیعه‌، جانشین بلافصل پیامبر اسلام‌حضرت امیرالمؤمنین‌، علی‌است‌. شیعه برای این عقیدة خود دلایل فراوانی از آیات قرآن کریم و روایاتی که شیعه و اهل سنت نقل کرده‌اند، دارد. گرچه در قرآن کریم نام مبارک حضرت امیرالمؤمنین‌، علی‌ذکر نشده است ولی حدود 84 آیه به امامت امامان معصوم‌: دلالت دارند از جمله آیات‌، 59 از سورة نسأ " ?گطیعوا الله... و ?گُولی الأمر منکم‌" "فس ?‹لوا أهل الذّکر إن کنتم لاتعلمون‌" (نحل‌، 43; انبیا، 7) "اتّقوا اللّه و کونوا مع الصّـَدقین‌" (توبه‌، 119) "إنّما ولیّکم اللّه و رسوله و الّذین ءامنوا..." (مائده‌، 55) "یرید اللّه لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت‌" (احزاب‌، 33) و همچنین آیه تطهیر و مباهله و غیره که این آیات را پیامبر اکرم به ائمه اثنی‌عشر معصومین‌: تفسیر و تک تک آنها را با نام و نشان و خصوصیات برای مسلمانان معرفی کردند که از جمله آن این حدیث مشهور، به نقل از جابربن‌عبداللهانصاری است‌: جابر می‌گوید: خدمت پیامبر اکرم‌رسیدم‌; در حالی که تازه آیه 59 از سورة نسأ نازل شده بود. عرض کردم‌: یا رسول الله، خدا و رسول خدا را شناختیم و اطاعت می‌کنیم‌. امّا اولی الامری که در این آیه آمده کیانند که اطاعتشان همچون اطاعت شما و خداوند بر ما واجب شده است‌؟ پیامبر گرامی فرمودند: "ای جابر! اولی‌الأمر، جانشینان من و امامان مسلمانان بعد از منند که اوّل آنها علی‌، فرزند ابوطالب‌، سپس حسن‌، بعد حسین‌، بعد علی فرزند حسین‌، سپس محمّد فرزند علی ـ که در کتاب آسمانی تورات به باقر مشهور است و تو ایشان را خواهی دید و وقتی دیدی‌، سلامم را به او برسان ـ سپس جعفرصادق فرزند محمّد سپس از آن موسی فرزند جعفر بعد علی فرزند موسی‌َ، سپس محمّد فرزند علی‌، بعد علی فرزند محمّد پس از آن حسن فرزند علی‌، سپس هم نام من و هم کنیه‌ام حجت خدا در زمین و باقیمانده خدا در میان بندگانش فرزند حسن‌بن‌علی‌، همان شخصی که خداوند به وسیلة او مشارق و مغارب زمین را فتح می‌کند و او از پیروانش غایب می‌شود. در زمان غیبت آن حضرت کسانی در اعتقاد به امامت او ثابت قدم می‌مانند که خداوند دلهایشان را با ایمان امتحان کرده است‌.( کتاب کمال الدین‌، باب نص الله عزوجل علی القائم‌، ص 253. ) در روایتی دیگر از ابوبصیر نقل شده که به امام باقر7 عرض کردم‌! مردم‌(اهل سنت‌) به ما اعتراض می‌کنند که اگر امامان حقّند، چرا خدا نامی از آنها در قرآن نبرده است‌؟ امام باقر فرمود: در پاسخ آنها بگویید: خدا نماز را بر پیغمبر9 نازل کرد و اسمی از سه یا چهار رکعت آن نبرد تا اینکه رسول خدا آن را توضیح داد و نیز فریضه حج را نازل فرمود، ولی تعداد طواف‌های هفتگانه آن را نازل نکرده تا پیغمبر9 آن را تفسیر کرد; همین طور است امامت ما; خداوند آیة " ?گطیعوا الله و ?گطیعوا الرسول و ?گُولی‌الأمر منکم‌" را نازل و پیامبر اولوالأمر را به ائمه اثنی‌عشر تفسیر فرمود و اگر ساکت می‌شد و بیان نکرده بود، آل‌عباس و آل‌عقیل و یا دیگران مدعی می‌شدند که مراد از اولی‌الأمر ماییم‌..."( تفسیر عیاشی‌، ذیل آیه 59 سورة نسأ. ) بدین مطلب در برخی روایات اشاره شده است‌; شخصی از امام باقر7 تفسیر آیة "إِن‌َّ اللَّه‌َ یَأْمُرُکُم‌ْ أَن تُؤَدُّواْ الاْ ?َمَـَنَـَت‌ِ إِلَی‌ََّ أَهْلِهَا; (نسأ، 58) خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید!" پرسید؟ امام فرمود: مقصود ما هستیم که باید امام سابق‌، کُتب و علم و سلاح را (که نشانه‌های امامت است‌) به امام بعد از خود تحویل دهد. در روایتی دیگر نیز آمده است که امام رضا7 در تفسیر "اهلها" در آیه شریفه مذکور (نسأ، 58) فرمود: آن‌ها (مقصود از اهلها) ائمه از آل محمدند که هر امامی باید امانت را به امام بعد از خود تحویل دهد و... .