رمز تهی دستی و فقر اقتصادی انسان و خانواده‌، از دیدگاه قرآن کریم‌، چیست‌؟ (البته خانواده‌ای را عرض می‌کنم که به معنویات در حد معمول و مقبو

باید دانست که گاهی "فقر" یکی از امتحان‌های خداست‌: "و قطعاً شما را به چیزی از ]قبیل‌[ ترس و گرسنگی و کاهش در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم‌، و مژده ده شکیبایان را" (بقره / 155) "فقر" بسته به چگونگی برخورد با آن‌، می‌تواند مایه سعادت و یا شقاوت گردد، ولی اگر در فقر و تهیدستی شکیبایی پیشه کند، در قیامت‌، از پاداش بزرگ و ویژة فقرا بهره‌مند می‌شود. پیامبر گرامی اسلام‌فرمود: "درهای بهشت بر روی فقرا باز است‌"(میزا الحکمة‌، محمدی ری‌شهری‌، حدیث 16097.). در روایت دیگری آمده است‌: "ابوذر از رسول خدا6 پرسید: آیا آنان که از خدا ترسان و در برابر او خاشع و فروتنند و بسیار یاد خدا می‌کنند، زودتر از دیگر مردمان به بهشت می‌روند؟ پیامبر6 فرمود: نه‌، بلکه مؤمنان فقیرند که می‌آیند و از روی شانه‌های مردم عبور می‌کنند."(همان‌، حدیث 16099 / برای آگاهی بیشتر از فضیلت فقرا و پاداش آن‌ها ر.ک‌: همان‌، باب "فقر".) البته امتحان بودن فقر بدین معنا نیست که همة عوامل فقر از دست فقیران بیرون است‌; چه بسا تهیدستانی که خود بر اثر عمل کردنشان‌، گرفتار فقر شوند. در آیات قرآن‌، یکی از عوامل فقر و دشواری زندگی‌، گناه و دوری از یاد خدا ذکر شده است‌، برای مثال در آیة 52 سورة هود می‌خوانیم "و ای قوم من‌، از پروردگارتان آمرزش بخواهید و به او باز گردید ]توبه کنید[ تا باران را بر شما پیاپی و فراوان فرسد و نیرویی بر نیرویتان بیفزایید و بزهکارانه پشت مکنید و روی مگردانید". از عوامل دیگر فقر، ترک میانه روی و صرفه جویی است‌، امام صادق‌فرمود: "من برای کسی که میانه روی ]و صرفه جویی‌[ کند، ضمانت می‌کنم که فقیر نشود."(همان‌، حدیث 16068.) در روایات اهل بیت‌: از عوامل دیگر نیز یاد شده که در پیدایش فقر و تهیدستی دخالت دارند، و خیانت‌، قطع خویشاوندی تظاهر به فقر، نفرین اولاد، حرص زدن‌، سوگند دروغ خوردن‌، زیاد گوش دادن به غنا و... از جملة آن‌هاست‌.(ر.ک‌: همان‌، حدیث 16074 الی 16084.) در هر صورت برای رهایی از فقر، باید با توکل بر خدا و تلاش در رفع عوامل معنوی فقر، به کار و تلاش روش آورد و با مشورت و تحصیل مقدمات لازم (مانند دانش و تخصص متناسب و مورد نیاز) بدان رونق بخشید; حضرت علی‌فرمود: "سوء التدبیر مفتاح الفقر;(شرح جمال الدین محمد خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم‌، عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی‌، با مقدمه و تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حسینی ارموی "محدث‌"، ج 4، ص 132، حدیث 1572، دانشگاه تهران‌.) تدبیر نادرست‌، کلید فقر است‌." و نیز فرمود: همانا هنگامی که اشیأ را با هم تزویج کردند، کسالت را با سستی تزویج کردند و فقر از آن‌ها متولد شد."(تحف العقول‌، ابن شعبة حرّانی‌، ترجمة جنتی‌، ص 158، انتشارات علمیه اسلامیة / (برای آگاهی بیشتر از فقر و غنا در قرآن و روایات (فقر مادی و معنوی‌) ر.ک‌: فقر و غنا در قرآن و حدیث‌، دکتر محمد کاظم شاکر، انتشارات رایزن‌; میزان الحکمة‌، باب "فقر".)