در حدیثی آمده است‌: ثواب سه بار قرائت سورة توحید برابر است با ثواب ختم قرآن است‌. آیا حقیقتاً کسی که تمام قرآن را قرائت کند و کسی که سه مرتبه س

سورة توحید دربارة توحید صفات الهی و خداشناسی است و نکات بسیار عالی‌، ظریف و دقیقی را در این‌باره بیان کرده است‌. باید توجه داشت که آن‌چه مربوط به خداست‌، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است‌. در تفسیر این سوره سخن بسیار است و نیاز به تفسیر و تحلیل دقیق علمی‌، فلسفی و کلامی دارد. به طور خلاصه‌، عبارت است از: خدا را به مردم معرفی کن و بگو: خدای من‌، خدایی است یگانه‌، بسیط، غیر مرکب‌، ازلی‌، ابدی‌، همیشگی‌، از همه کس و همه چیز بی‌نیاز و همه به وی نیازمند. خدای من‌، خدایی است که نه چیزی از او زاییده شده و نه او از چیزی زاییده شده است و خدای من مثل و مانند و نظیری ندارد. سورة اخلاص شرک و بت‌پرستی را باطل و مردود می‌شمارد و ذهن و فکر بشر را از تمام اوهام‌، انحرافات‌، خرافات و اشتباهات مصون و پاک می‌سازد. سورة توحید درس خداشناسی است و به عبارتی‌، شناسنامة خداست‌; چنان‌که در بعضی روایات چنین تعبیرهایی آمده است‌.( ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، ج 27، ص 446 ـ 450 / شناخت سوره‌های قرآن‌، هاشم هاشم‌زاده "هریس‌"، ص 629 ـ 631. ) احادیث زیادی دربارة فضایل سورة توحید وجود دارد و آن‌چه شما بدان اشاره کرده‌اید، ممکن است بدین جهت باشد که قرآن دارای سه بخش است و یک بخش آن مربوط به توحید است و سورة توحید عصارة این بخش و به منزلة یک سوم قرآن است‌. البته باید توجه داشت که ملاک ثواب‌های الهی نباید در محاسبات دنیوی و مادی خلاصه شود، اگرچه در برخی موارد ـ مانند حدیث مذکور ـ مقایسه‌هایی صورت پذیرد. امام علی‌بن‌الحسین‌دربارة عظمت این سوره فرمود: خداوند متعال می‌دانست که در آخرالزمان اقوامی می‌آیند که در مسائل تعمق و دقت می‌کنند; لذا سورة قل هو الله احد و سورة "حدید" تا "علیم بذات الصدور" را (دربارة مباحث توحید و خداشناسی‌) نازل فرمود. هر کس بیش از آن را طلب کند، هلاک می‌شود.( اصول کافی‌، ثقة‌الاسلام کلینی‌، باب النسبة‌، حدیث 3 / تفسیر نمونه‌، ج 27، ص 430. ) یعنی‌; ظرفیت انسان‌، هرچه قدر هم به کار گرفته شود، بیش از این مقدار را نمی‌تواند درک کند. بعضی از آیات و سوره‌ها، ویژگی خاصی دارند که سوره‌های دیگر، آن ویژگی را ندارند. (مانند ویژگی ماه رمضان در بین ماه‌های سال‌.) روایت‌های زیادی نقل شده است‌: "هر کس سوره حمد را بخواند، مانند شخصی است که کل قرآن را خوانده است و همچنین درباره سوره توحید گفته‌اند: هر کسی سوره توحید را بخواند، 13 قرآن را قرائت کرده است‌."( نورالثقلین‌، ج 1، ص 6 / همان‌، ج 5، ص 700. ) البته منظور این روایت‌، ختم قرآن نیست‌; بلکه ثواب ختم قرآن یا 13 قرآن است‌; به این معنا که خواننده آن از فضیلت معنوی آن‌، بهره‌مند می‌شود. نه این‌که واقعاً یک بار قرآن را ختم کرده باشد. چون ختم قرآن آثار و برکات فراوانی دارد که یکی از آن‌ها اجر و ثواب معنوی آن است که خداوند تفضل می‌کند.