درباره بهشت و دوزخ توضیح دهید؟

باید توجه کرد که تنها راه آشنایی با بهشت و جهنم‌، مراجعه به آیات قرآن و روایات است که به طور اجمال به آن‌ها اشاره می‌شود. 1. بهشت‌: الف‌) از مجموع آیاتی که در زمینة بهشت آمده‌، به دست می‌آید که بهشت به صورت باغ‌های بسیار با صفا و بی مانند است که قابل مقایسه با باغ‌های این جهان نیست‌، و در قرآن کریم به گونه‌ای ترسیم شده تا برای ساکنان دنیا قابل درک باشد وگرنه حقیقت آن‌، ماورأ درک ماست‌. ب‌) نعمت‌های بهشتی‌: در بهشت نعمت‌های فراوان مادّی وجود دارد; از جمله‌: باغ‌های بهشتی‌، ساختمان‌ها و قصرها، سایه‌های لذت بخش‌، فرش‌ها و تخت‌ها، غذاها و ظرف‌ها، نوشیدنی‌های پاک‌، لباس‌ها و زینت‌ها، همسران بهشتی‌، خادمان‌، پذیرایی کنندگان و... . بهشتیان از نعمت‌ها و لذت‌های روحانی نیز برخوردارند; از جمله‌: احترام مخصوص‌، محیط صلح و صفا، امنیت‌، دوستان با وفا، برخوردهای پر از محبت‌، احساس خشنودی خدا، نظر رحمت خدا به آنان‌، به دست آوردن آنچه را که بخواهند و... .(اقتباس از پیام قرآن‌، ج 6، ص 228 ـ 304، نشر مدرسة الامام علی بن ابی طالب‌.) در مورد وسعت بهشت هم در قرآن کریم‌، تعبیرهایی نظیر پهنة آسمان و زمین‌; (حدید، 21) "وسعت آسمان و زمین‌" (آل عمران‌، 133) و "ملکی عظیم‌" (انسان‌، 20) آمده است‌; البته واضح است که وسعت در این جا همان گستره و پهنا است‌.(پیام قرآن‌، همان‌، 318 ـ 322 .) طبق بیان آیة 21 از سورة حدید، خداوند این بهشت با وسعت را برای پرهیزکاران آماده کرده است‌. ان شأ الله از بهشتیان باشید و از نعمت‌های آن بهره‌مند شوید. 2. جهنم‌: جهنم‌، معروف‌ترین نام دوزخ است که هفتاد بار در قرآن تکرار شده‌. در مورد عذاب جهنم باید گفت‌: عذاب‌ها دو گونه‌اند جسمانی و روحانی‌: چه این که معاد هم دو جنبة جسمانی و روحانی دارد. و مجازات‌های اشخاص عبارت است از: عذاب‌های سخت و سنگین و نوشیدنی‌های آنان‌، لباس‌های دوزخیان و دیگر عذاب‌های جسمانی که دوزخیان گرفتار آن هستند. عذاب‌های روحانی آنان عبارتند از: غم و اندوه‌ِ جانکاه و حسرت بی پایان‌، تحقیر و سرزنش فراوان‌، و دیگر آلام روحانی که دوزخیان از آن رنج می‌برند. این مجازات‌ها مسلماً با اعمال آن‌ها در دنیا هماهنگ است که مظلومان را با انواع کیفر و شکنجه‌ها در فشار قرار می‌دادند و آیات الهی را به استهزا می‌گرفتند و بر دیگران کبر و غرور می‌فروختند. چه جای تعجب است که اعمال خویش را در آن جا ببینند و به نتایج آن گرفتار شوند، و محصولی را که در مزرعة دنیا کاشته‌اند، در قیامت و در دوزخ درو کنند؟(اقتباس از پیام قرآن‌، همان‌، 423 ـ 472 .) این عذاب‌ها برایشان پایدار است و به تعبیر قرآن کریم‌، آن‌ها می‌خواهند از آتش جهنم خارج شوند; ولی هرگز نمی‌توانند. (مائده‌، 37) این شمه‌ای کوتاه از معرفی بهشت و جهنم بود. معرفی کامل آن‌ها نیازمند مباحث بسیار طولانی و مفصل است‌. تعداد درهای بهشت و جهنم‌1. درهای بهشت‌: برای بهشت درهای متعددی است که هر کدام با نوعی از کارهای شایسته‌ای که انسان‌ها انجام داده‌اند تناسب دارد که بنابر بعضی روایات تعداد آن‌ها هشت تا است‌: "دری مخصوص ورود انبیا و صدیقین‌، دری مخصوص ورود شهدا و صالحین‌، پنج در نیز مخصوص ورود شیعیان و دوست‌داران اهل‌بیت‌: و دری هم برای ورود سایر مسلمانان‌."(بحارالانوار، علامة مجلسی‌، ج 8، ص 121ـ122، نشر وفأ، بیروت‌.) در برخی روایات‌، نام‌های مخصوصی هر یک از این درها نیز داده شده است‌، مانند در "صبر"...(مستدرک الوسائل‌، میرزای نوری‌، ج 2، ص 429، نشر آل‌البیت‌.) در "معروف‌" که محل ورود کسانی است که به نوعی به مسلمانان خدمت کرده‌اند.(بحارالانوار، ج 71، ص 328.) در "مجاهدان‌" که مخصوص ورود مجاهدان راه خداست‌.(تهذیب الحکام‌، شیخ طوسی‌، ج 6، ص 123، نشر دارالکتب الاسلامیة‌.) در "شکر" و "بلا" و "اعظم‌" و "ریّان‌" که ویژگی‌های هر یک از این درها نیز در روایات وارد شده است‌.(بحارالانوار، ج 8، ص 116ـ!17.) 2. درهای جهنم‌: خداوند در قرآن‌، تعداد درهای آن را هفت تا اعلام فرموده است‌: "وَ إِن‌َّ جَهَنَّم‌َ لَمَوْعِدُهُم‌ْ أَجْمَعِین‌# لَهَا سَبْعَة‌ُ أَبْوَ َب‌ٍ لِّکُل‌ِّ بَاب‌ٍ مِّنْهُم‌ْ جُزْءٌ مَّقْسُوم‌ٌ ;(حجر،43ـ44) ودوزخ میعادگاه همة آن‌هاست‌. هفت در دارد، و برای هر دری‌، گروه معینی از آن‌ها تقسیم شده‌اند." امام صادق‌در این‌باره می‌فرماید: "جهنّم هفت در دارد; از یک در فرعون و هامان و قارون و از یک در بنی امیه و از یک در دشمنان و خوارکنندگان ما اهل‌بیت و از یک در کفّار و مشرکان وارد می‌شوند." (بقیة مردم از درهای دیگر).(خصال‌، شیخ صدوق‌، ص 361، نشر جامعة مدرسین حوزة علمیه قم‌.) میوه‌های بهشتی و کیفیّت آن‌ها در بهشت میوه‌های فراوانی وجود دارد و اهل بهشت هر میوه‌ای را که بخواهند وجود دارد که نه تمام می‌شود و نه کسی از خوردن آن‌ها منع می‌گردد: "وَ فَـَکِهَة‌ٍ کَثِیرَة‌ٍ # لآ مَقْطُوعَة‌ٍ وَ لاَ مَمْنُوعَة‌ٍ ;(واقعه‌،32ـ33) و میوه‌های فراوان که هرگز قطع و ممنوع نمی‌شوند"; "وَ لَهُم‌ْ فِیهَا مِن کُل‌ِّ الثَّمَرَ َت‌;(محمد،15) و برای آن‌ها در آن از همة انواع میوه‌ها وجود دارد." قرآن مجید به خصوص از خرما و انار نام برده است‌: "فِیهِمَا فَـَکِهَة‌ٌ وَ نَخْل‌ٌ وَ رُمَّان‌ٌ ;(رحمان‌،68) در آن‌ها میوه‌های فراوان و درخت خرما و انار است‌." از ویژگی‌های میوه‌های بهشتی‌این است که در دست‌رس افراد قرار می‌گیرند: "قُطُوفُهَا دَانِیَة‌ٌ ;(حاقه‌،23) که میوه هایش در دست‌رس است‌." از دیگر ویژگی‌های آن‌ها این است که هر میوه‌ای که چیده شود، دو برابر آن جای آن را می‌گیرد.(تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی‌، ج 21، ص 118، نشر دارالکتب الاسلامیة‌.) و از هر میوه‌ای دو نوع وجود دارد: "فِیهِمَا مِن کُل‌ِّ فَـَکِهَة‌ٍ زَوْجَان‌ِ ;(رحمان‌،52) در آن دو از هر میوه‌ای دو نوع وجود دارد." در روایت است که بهترین میوة بهشت انگور است‌.(تفسیر نمونه‌، ج 26، ص 48.) "متشابهات‌" در قرآن‌اگر مقصود شما از "متشابه‌"، آن چیزی است که دربارة میوه‌های بهشتی می‌باشد خداوند در این‌باره می‌فرماید: "کُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَة‌ٍ رِّزْقًا قَالُواْ هَـَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْل‌ُ وَ أُتُواْ بِه‌ِی مُتَشَـَبِهًا;(بقره‌،25) هر زمان که میوه‌ای از آن به آن‌ها داده شود، می‌گویند این همان است که پیش از این به ما روزی شده بود و میوه‌هایی که برای آن‌ها می‌آورند، همه یکسان هستند." مقصود از متشابه در این جا میوه‌هایی است که از نظر خوبی و زیبایی‌، همانند هستند، و آن‌چنان دردرجة بالا قرار دارند که نمی‌شود یکی را بر دیگری ترجیح داد، به عکس میوه‌های این جهان که بعضی خوش‌بو و معطر و برخی کم رنگ و بو هستند.(تفسیر نمونه‌، ج 1،ص 141.) و اگر مقصود، متشابهی است که در مورد درختان و باغ‌های دنیا آمده است که خداوند می‌فرماید: "وَجَنَّـَت‌ٍ مِّن‌ْ أَعْنَاب‌ٍ وَالزَّیْتُون‌َ وَالرُّمَّان‌َ مُشْتَبِهًا وَغَیْرَ مُتَشَـَبِه‌ٍ;(انعام‌،99) و باغ‌ها از انواع انگور و زیتون و انار شبیه به یکدیگر و بی‌شباهت ]رویاندیم‌[." ممکن است مقصود از متشابه در این‌جا به انواع و اصناف گوناگون درختان و میوه‌ها اشاره باشد; بعضی میوه‌ها و درختان به یکدیگر شبیه هستند و بعضی دیگر با هم متفاوت‌اند.(تفسیر نمونه‌، ج 5، ص 371.) و اگر مقصود شما متشابهاتی است که در برابر محکمات قرآن‌، مطرح می‌باشند: "مِنْه‌ُ ءَایَـَت‌ٌ مُّحْکَمَـَت‌ٌ هُن‌َّ أُم‌ُّ الْکِتَـَب‌ِ وَأُخَرُ مُتَشَـَبِهَـَت‌ٌ;(آل‌عمران‌،7) که قسمتی از آن‌، آیات "محکم‌" است که اساس این کتاب می‌باشد و قسمتی از آن "متشابه‌" است‌." مفسّران دربارة تفسیر محکم و متشابه‌، احتمال‌های فراوانی داده‌اند، ولی احتمالی که به معنای لغوی محکم و متشابه‌، نزدیک‌تر و با شأن نزول موافق‌تر است به این معناست که محکم آیه‌ای است که مفهوم آن به اندازه‌ای روشن باشد که جای گفت‌وگو و بحث در آن نباشد، مانند: "قُل‌ْ هُوَ اللَّه‌ُ أَحَدٌ ;(اخلاص‌،1) بگو اوست خدای یگانه‌" و متشابه آیه‌ای است که معنای آن در ابتدا پیچیده به نظر می‌رسد و در آغاز احتمال‌های متعددی دربارة آن داده می‌شود، هر چند با رجوع به محکمات‌، تفسیر آن‌ها روشن است‌.(تفسیر نمونه‌، ج 2، ص 433ـ434.) حقیقت عقرب و مارها و سایر عذاب‌ها از ظاهر آیات قرآن و روایات امامان معصوم‌: چنین بر می‌آید که مقصود از آتش‌، عقرب‌، مار و... همین‌هایی هستند که ما با آن‌ها آشنا هستیم‌، مگر آن که از نظر تأثیر، بزرگی‌، کوچکی و ویژگی‌های دیگر با مشابه آن‌ها در دنیا فرق دارند، مانند آن که در روایات وارد شده است که در جهنّم مارهایی با هفتاد هزار ذرع طول‌.(مکاسب‌، شیخ انصاری‌، ج 2، ص 53، نشر مؤسسه الهادی‌.) و یا مارهایی با هزار سر(بحارالانوار، ج 76، ص 148.) و یا عقرب‌هایی که سم‌ّ هر کدام برای همة اهل جهنّم کفایت می‌کند در جهنم وجود دارند.(تفسیر نورالثقلین‌، شیخ حویزی‌، ج 4، ص 467، نشر مؤسسة اسماعیلیان‌، قم‌.)