خداوند در قرآن کریم بر مسئله کفر و شرک تأکید دارد و کم‌تر در نحوة پرستش‌، سخنی به میان آورده است‌؟ حال آیا صحیح است ما بخواهیم که همه‌، خداو

اگر منظورتان این است که چون خداوند فرموده کافر و مشرک نشوید و از سوی دیگر در نحوة عبادت‌، سخت‌گیری نکرده است‌، پس لزومی ندارد که بگوییم همه موحدان ـ اعم از مسیحی‌، یهودی‌، سنّی و... ـ، آن گونه که ما (شیعیان‌) عبادت می‌کنیم‌، باید عبادت کنند; پاسخ را در ضمن چند مطلب بیان می‌کنیم‌: 1. مسئله کفر و شرک‌، دربارة جهان بینی و اصول اعتقادی است‌، ولی عبادت و نحوة آن‌، در مورد ایدئولوژی و فروع است‌; 2. در قرآن کریم‌، همان گونه که به موضوع توحید و کفر و شرک پرداخته شده است‌، به پرستش و عبادت نیز، که نماد روشن آن نماز است‌، تأکید فراوان شده است‌; از این رو، دربارة واژة "الصلاة‌" 67 بار ، واژة "صلاتی‌" یک بار، واژة "صلاتهم‌" شش بار، واژة "صلاته‌" یک بار، واژة "صلاتک‌" سه بار، به کار گرفته شده است‌; این آیه‌ها و آیه‌های مانند آن که در جهت عبادت و پرستش است‌، حکایت از آن دارد که مسئلة عبادت‌، چیزی نیست که در قرآن کریم کم‌تر از آن سخن به میان آمده باشد; افزون بر این‌، در روایات که عهده دار بیان جزئیات هستند، مطالب بسیاری دربارة عبادت و پرستش خداوند، مشاهده می‌شود. 3. چون انسان خود نمی‌تواند تشخیص دهد کدام عبادت مصلحتش را تأمین می‌کند، از این رو، چگونگی عبادت را از خداوندِ مصلحت‌دان یا از فرستادگان او می‌گیرد; اما این که چگونه ما می‌توانیم نوع عبادت را از خداوند یا فرستادگان او بگیریم‌، پاسخ آن است که انسان یا باید خودش متخصص باشد و بتواند از منابع اصلی یعنی قرآن‌، روایات‌، عقل و اجماع‌، احکام و نوع عبادت را به دست آورد که در این صورت‌، مشکلی نیست و وظیفه همین است و نیاز به دیگری نیست و یا خودش مجتهد و متخصص نیست‌; در این صورت طبیعی است که باید از مرجع‌، یعنی از متخصصان این فن‌، تقلید کرده‌، به دستورهای دینی عمل کند. قرآن کریم‌، دربارة رجوع جاهل به عالِم دو بار می‌فرماید: "فَسْ ?‹َلُوَّاْ أَهْل‌َ الذِّکْرِ إِن کُنتُم‌ْ لاَ تَعْلَمُون‌َ ;(نحل‌، 43) اگر نمی‌دانید از آگاهان بپرسید." بنابراین‌، این که فرموده‌اید تأکید قرآن بیش‌تر بر روی کفر و شرک است‌، اما در نوع عبادت سخت‌گیری نکرده است‌، می‌گوییم 1. کفر و شرک دربارة جهان بینی و اصول اعتقادی است و عبادت یک امر فردی و فرعی است‌. 2. راه فهم نوع عبادت و عمل به آن‌، قاعده و قانون خود را دارد که مجتهدان و مراجع بزرگوار، آن را بیان کرده‌اند و بیان نوع عبادت از منابع خاص خود، دلیل بر سخت‌گیری آن نیست و همة ما می‌خواهیم‌، آن گونه که خداوند راضی است‌، او را عبادت کنند.