جهان ما چگونه جهانی است و بر پایه چه چیزی بنا شده است‌؟

1. اگر مراد از "جهان‌" عالم محسوس و همین آسمان‌ها و زمین باشد، بی گمان جهان ما مادی است‌; زیرا خداوند متعال‌، اصل و ریشه آن را به "دخان‌" (=دود یا به تعبیر امروز گاز) تعبیر کرده و می‌فرماید: "ثُم‌َّ اسْتَوَی‌ََّ إِلَی السَّمَآءِ وَ هِی‌َ دُخَان‌ٌ فَقَال‌َ لَهَا وَ لِلاْ ?َرْض‌ِ ائْتِیَا طَوْعًا أَوْ کَرْهًا قَالَتَآ أَتَیْنَا طَـآغ‌عِین‌َ ;(فصلت‌،11) سپس به آفرینش آسمان پرداخت‌، در حالی که به صورت دود بود، به آن و به زمین دستور داد: به وجود آیید (و شکل بگیرید)، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه‌! آن‌ها گفتند: ما از روی طاعت می‌آییم (و شکل می‌گیریم‌)." و در آیه‌ی بعد می‌فرماید: "در این هنگام آن‌ها را به صورت هفت آسمان در دو روز (و دو مرحله‌) آفرید و در هر آسمانی کار آن (آسمان‌) را وحی (و مقررّ) فرمود و آسمان پایین را با چراغ‌هایی ]=ستارگان‌[ زینت بخشیدیم‌." البته‌، انکار نمی‌توان کرد که در کنار این جهان مادّی‌، جهان غیر محسوس و غیر مادی نیز وجود دارد، که قرآن کریم‌، در بعضی موارد، از آن نیز تعبیر به آسمان می‌کند; می‌فرماید: "و روزی شما در آسمان است و آن‌چه به شما وعده داده می‌شود."(ذاریات‌،22) که ظاهراً بهشت‌، منظور می‌باشد.(رجوع کنید به‌: معارف قرآن (خداشناسی ـ کیهان‌شناسی ـ انسان‌شناسی‌)، آیت اللّه مصباح یزدی‌، ج 1ـ3، ص 235، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌;.) 2. این که این جهان بر چه چیزی بنا شده است‌، چند نکته شایان ذکر است‌: الف ـ این جهان مادی‌، دارای یک آسمان نیست‌، بلکه دارای آسمان‌های هفت گانه است که به صورت طبقه طبقه آفریده شده‌; می‌فرماید: "آیا نمی‌دانید چگونه خداوند هفت آسمان را یکی بالای دیگری (و بر فراز یکدیگر) آفریده است‌."(نوح‌،15) که آسمان دنیا، بر فراز ستارگان می‌باشند.(ملاحظه کنید: (صافات‌،6); (فصلت‌،12) / معارف قرآن‌، همان‌، ص 245.) ب ـ از آیات قرآن کریم‌، استفاده می‌شود که‌، آسمان‌ها از خطر سقوط و ریزش‌، حفظ شده‌اند; می‌فرماید: "و آسمان راسقف حفظ شده‌ای قرار دادیم‌."(انبیأ،32) و این برای انسان شگفت‌انگیز است که روی سر او، چنان موجودهای سترگی باشند و فرو نریزند; می‌فرماید: "وَ یُمْسِکُ السَّمَآءَ أَن تَقَع‌َ عَلَی الاْ ?َرْض‌ِ إِلآ بِإِذْنِه‌;(حج‌،65) و آسمان ]=کرات و سنگ‌های آسمانی‌[ را نگه می‌دارد، تا جز به فرمان او بر زمین فرو نیفتند." ج ـ خداوند متعال‌، بنای تمامی آسمان‌ها را، "ستون غیر مرئی‌" معرفی کرده و می‌فرماید: "اللَّه‌ُ الَّذِی رَفَع‌َ السَّمَـَوَ َت‌ِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا;(رعد،2) خدا، همان کسی است که آسمان‌ها را، بدون ستون‌هایی که برای شما دیدنی باشد، برافراشت‌." پس آسمان‌ها دارای ستون‌هایی هستند نامرئی‌، همان‌گونه که در روایتی از امام رضا7 به آن تصریح شده‌. یعنی کرات آسمان‌، هر کدام در مدار و جایگاه خود، معلق و ثابتند، بی آن که تکیه‌گاهی داشته باشند و تعادل قوه جاذبه و دافعه است که آن‌ها را در جای خود ثابت نگه داشته‌، که یکی ارتباط با جرم این کرات دارد و دیگری مربوط به حرکت آنهاست‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 10، ص 110، دارالکتب الاسلامیة‌.) د ـ البته پرواضح است که قرآن‌، کتاب کیهان‌شناسی و زمین‌شناسی نیست‌، بلکه کتاب انسان‌سازی است‌، نازل شده تا آن‌چه را که بشر در راه تکامل حقیقی‌، (که همان قرب به حق است‌) نیاز دارد، به او بیاموزد و در ضمن آیاتی‌، اگر اشاره‌ای به چگونگی آفرینش می‌کند، می‌خواهد خدا را به انسان نشان داده و عقربه‌ی دل او را در جهت خدا نگاه دارد. 3. از جهت دیگر، جهان ما، جهانی است به دور از بیهودگی و پوچی و بر "حق‌" استوار است‌; می‌فرماید: "ما آسمان‌ها و زمین و آن‌چه که در میان این دو است را، به بازی (و بی هدف‌) نیافریدیم ما آن دو را جز بحق نیافریدیم‌، ولی بیشتر آنان نمی‌دانند.(دخان‌،37ـ39)