بر اساس قرآن کریم‌، ارادة انسان را توضیح دهید؟

پرسشگر محترم‌، بحث از اراده و توضیح آن‌، چون بحث نسبتاً سنگینی است‌، حوصلة بیشتر شما را در این پاسخ می‌طلبد. "اراده‌"، در انسان گاهی به معنای میل است‌، یعنی از میلی که در فطرت او است‌، اراده‌اش برانگیخته می‌شود; ابتدا به صورت کشش فطری‌، در انسان میل به چیزی پیدا می‌شود و به دنبال آن در نفس آدم‌، اراده به چیزی تعلق می‌گیرد، پس هیچ گاه اراده به چیزی شکل نمی‌گیرد مگر آن که میل به آن چیز درانسان تحقق یابد. گاهی نیز، اراده به معنی تصمیم بر چیزی است‌، یعنی اول آن چیز را در ذهن خود تصور می‌کنیم و سپس فوائد و آثارش را در نظر می‌گیریم بعد عزم و ارادة به انجام آن کار می‌گیریم‌. قران کریم‌، در زمینة آزادی اراده در انسان می‌فرماید: "إِنَّا هَدَیْنَـَه‌ُ السَّبِیل‌َ إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا ;(انسان‌،3) ما راه را به انسان نشان دادیم یا شکرگذاری می‌کند و یا کفران‌؟"، کار خداوند، تنها دعوت به مسیر حق و نشان دادن راه از طریق بعثت انبیأ و اولیأ الهی است‌، آن‌ها با علامت گذاری و نشان دادن راه صحیح و پرهیز و هشدار از بیراهه رفتن‌، انسان را در انتخاب راه و تصمیم و ارادة راه درست از نادرست آزاد گذارده‌اند. ارادة انسان‌، در مسیر رسیدن به حق‌، بایدبه لذات زودگذر و نعمت‌های ناپایدار و هدف‌های صرفاً مادی تعلق نگیرد، بلکه همتی بالا و روحیه‌ای عالی و عزمی جزم پشت این انتخاب باشد، تا در این دنیا به سعادت برسد و در آخرت نیز به بهشت رضوان الهی نایل شود. از نظر برخی دیگر از دانشمندان اسلامی‌، اراده از عقل انسان سرچشمه می‌گیرد، اراده هر مقدار قوی‌تر باشد، بر اختیار انسان افزوده می‌شود و شخص بر نفس خویش تسلط بیشتری پیدا می‌کند در نتیجه‌، تقوا و تزکیة نفس در او بیشتر می‌شود. امیرالمؤمنین علی‌در این‌باره می‌فرماید: "مَثَل گناهان‌، مَثَل اسب‌های چموشی است که اختیار را از کف سوار می‌گیرند، ولی مَثَل تقوا، مَثَل مرکب‌های رام است که اختیار مرکب دست سوار است‌." تقوا و ایمان‌، به کمک اراده و عقل انسان آمده‌، انسان را از منفعت‌طلبی‌، دور می‌کند و انسان را وادار می‌کند به سوی معنویات و کارهای خوب هدایت شود.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 9، ص 280; ج 12، ص 64، دارالکتب الاسلامیة / معارف قرآن‌، استاد محمد تقی مصباح یزدی‌، ص 142، 442ـ421، انتشارات در راه حق / تعلیم و تربیت در اسلام‌، استاد شهید مطهری‌;، ص 324ـ320، انتشارات صدرا.)