با توجه به ترجمة تفسیر المیزان‌، ج 2، ص 212، اولاً: آیا مأموران الهی همان نکیر و منکر هستند یا فرشتگان دیگر؟ ثانیاً: "حین مرگ‌" یعنی چه‌؟ آیا مر

قرآن کریم در چند مورد، گفت و گوی فرشتگان قبض روح را با ستمکاران و کافران و پاکان و پرهیزکاران بیان می‌کند. 1. گفت و گو با پاکان و پرهیزکاران‌: "الَّذِین‌َ تَتَوَفَّغ‌هُم‌ُ الْمَلَغکَة‌ُ طَیِّبِین‌َ یَقُولُون‌َ سَلَـَم‌ٌ عَلَیْکُم‌ُ ادْخُلُواْ الْجَنَّة‌َ بِمَا کُنتُم‌ْ تَعْمَلُون‌;(نحل‌،32) همان کسانی که فرشتگان جانشان را ـ در حالی که پاکند ـ می‌ستانند ]و به آنان‌[ می‌گویند: درود بر شما باد، به آنچه انجام می‌دادید به بهشت درآیید." 2. گفت وگو با ستمکاران و کافران‌: "إِن‌َّ الَّذِین‌َ تَوَفَّغ‌هُم‌ُ الْمَلَغکَة‌ُ ظَالِمِی‌َّ أَنفُسِهِم‌ْ قَالُواْ فِیم‌َ کُنتُم‌ْ قَالُواْ کُنَّا مُسْتَضْعَفِین‌َ فِی الاْ ?َرْض‌ِ قَالُوَّاْ أَلَم‌ْ تَکُن‌ْ أَرْض‌ُ اللَّه‌ِ وَ َسِعَة‌ً فَتُهَاجِرُواْ فِیهَا فَأُوْلَغ‌کَ مَأْوَغهُم‌ْ جَهَنَّم‌ُ وَسَآءَت‌ْ مَصِیرًا;(نسأ،97) کسانی که برخویشتن ستمکار بوده‌اند، ]وقتی‌[ فرشتگان جانشان را می‌گیرند، می‌گویند: در چه ]حال‌[ بوده‌اید؟ پاسخ می‌دهند: ما در زمین از مستضعفان بودیم‌. می‌گویند: مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت کنید؟ پس آنان جایگاهشان دوزخ است و ]دوزخ‌[ بد سرانجامی است‌." و آیه 28 سورة نحل‌. هر یک از فرشتگان مأموریت ویژه‌ای بر عهده دارند. برخی حاملان عرش هستند (حاقه‌،17) برخی مدبرات امر می‌باشند (نازعات‌،5) برخی مراقب اعمال بندگان هستند (انفطار، 10 ـ 13) برخی حافظ بشرند (انعام‌،61) برخی مأمور عذاب هستند (هود،77) برخی قبض روح انسان‌ها را بر عهده دارند (اعراف‌،37) و...(ر.ک‌: تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 17، ص 12، دفتر انتشارات اسلامی / تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج‌، ص 173، دارالکتب الاسلامیه‌.) بنابراین‌، فرشتگان قبض روح‌، غیر از فرشتگانی‌اند که در قبر از میّت سؤال می‌کنند، که به آنان نکیر منکر گفته می‌شود. از دو آیة مذکور (نحل‌،32 و نسأ،97) وجود عالم برزخ و بهشت و جهنم برزخی و گفت وگوی فرشتگان قبض روح با برخی از انسان‌ها استفاده می‌شود. مراد از "حین مرگ‌" زمان احتضار و قبض روح است‌. فرشتگان مجرد هستند، لذا زمان و مکان مادی ندارند و زمان و مکان مادی آنان را محدود نمی‌سازد، گرچه از لحاظ وجودی محدود هستند و ماهیت دارند. با مرگ‌، پرده‌ها از روی چشم انسان برداشته می‌شود و حقیقت برای انسان آشکار می‌شود: "لَّقَدْ کُنت‌َ فِی غَفْلَة‌ٍ مِّن‌ْ هَـَذَا فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَـآءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْم‌َ حَدِید;(ق‌،22) تو از این دادگاه بزرگ غافل بودی و ما پردة را از چشم تو کنار زدیم و امروز چشمت کاملاً تیزبین است‌." انسان‌های گنه‌کار یا از آن جا که صفات رذیله‌. ملکة ثانویه آنان شده است‌، به جدل با فرشتگان می‌پردازند و دروغ می‌گویند، و یا از جهت این که سختی عذاب را درک می‌کنند، به هر وسیله‌ای چنگ می‌زنند، تا شاید از عذاب رهایی یابند. بنابراین‌، اگر میت عرب نباشد و در دنیا زبان عربی را نفهمد، پس ازمرگ‌، حقیقت آنچه در تلقین گفته می‌شود درک می‌کند. افزودن بر این تلقین امری تعبدی و تذکری برای زنده‌ها نیز هست‌.(المیزان‌، ج 18، ص 349ـ350.)