اگر، شخصی ارزش‌های انسانی را رعایت نکند، امّا ملتزم به فقه باشد، آیا می‌توان او را ملتزم به احکام دانست‌؟

ناگفته پیداست‌، یکی از چیزهایی که باعث آبرومندی و عزت و شخصیت انسان می‌گردد، آراسته بودن به فضایل اخلاقی‌، کمالات و ارزش‌های انسانی است‌، چنان‌که یکی از عواملی که موجب انحطاط و ذلت و حقارت انسان می‌شود، آلودگی به رذائل اخلاقی و داشتن خوی‌های ناپسند است‌. به همین منظور امیرالمؤمنین علی‌می‌فرماید: "چه بسا، افراد عزیز و آبرومندی که اخلاق زشت آن‌ها ذلیل‌شان کرد و چه بسا افراد حقیری که اخلاق خوب آن‌ها را عزیز و آبرومند نموده‌" امام باقر7 می‌فرماید: "کامل‌ترین مردم از نظر ایمان‌، نیکوترین آن‌ها از نظر اخلاق است‌."( بحارالانوار، علامه مجلسی‌;، ج 15، ص 211، مؤسسة الوفأ / اصول کافی‌، شیخ کلینی‌;، ج 2، ص 99، دارالکتب الاسلامیة‌. ) اخلاق خوب رعایت ارزش‌های انسانی و تهذیب نفس‌، بزرگترین چیزی است که انسان را در دنیا و آخرت خوشبخت و سعادتمند می‌گرداند، ولی اخلاق زشت و خوی‌های ناپسند، مهمترین عامل سقوط و بدبختی آدمی در دو جهان است‌. رعایت حدود الهی و عمل به دستورات الهی‌، از چنان اهمیتی برخوردار است که هدف اصلی بعثت پیامبراکرم‌شمرده شده است‌، چنان‌که پیامبر9 فرمود: بعثت لأتمّم مکارم الأخلاق‌; من برانگیخته شدم‌، تا فضایل اخلاقی را کامل گردانم‌." قرآن کریم می‌فرماید: "لَقَد خَلَقنَا الاِنسـَن‌َ فی اَحسَن‌ِ تَقویم‌; (تین‌، 4) که ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم‌."، بهترین صورت و نظام‌، همان اعتدال نیکو است‌، انسان هر زمان به ملکات اخلاقی‌، آراسته شود و اوامر و نواهی الهی را مورد عمل قرار دهد، به اعتدال نیکو رسیده است‌، کسی که ارزش‌های انسانی را رعایت نمی‌کند، و خود را مسلمان می‌نامد، از اعتدال نیکو برخوردار نگردیده‌. اعمال نیک و صفات پسندیده‌، نشانة ایمان کامل داشتن به خداوند است‌. افرار گناهکار و زشت عمل و نادرست در نظر همگان‌، حتی در پیش خویشان و دوستان خود از اعتباری برخوردار نیستند. برای بدست آوردن ارزش‌های انسانی و تخلق به اخلاق شایسته و تقوای الهی‌، نخست باید به تحصیل ایمان مبادرت کرد: "الَّذین‌َ ءامَنوا و عَمِلوا الصّـَـلِحـَت‌ِ; (نسأ، 57) کسانی که ایمان دارند و کارهای شایسته می‌کنند". حقیقت ایمان‌، تنها دانستن نیست‌، بلکه علاوه بر آن لازم است‌، انسان خود را تسلیم خداوند کند و پایبند به علم و عمل به ارزش‌های اخلاقی و انسانی باشد.( ر.ک‌: اخلاق اسلامی‌، غلامحسین رحیمی اصفهانی‌، ج 3، ص 100 ـ 107، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی / اخلاق در قرآن‌، استاد محمدتقی مصباح یزدی‌، ج 1، ص 131 ـ 138 و 161، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌;. )