الف) چرا در قرآن کریم، از وسوسههای شیطان، کم بحث شده است؟ ب) آیا در میان مردم، غیبت بیشتر رواج دارد یا وسوسه؟

الف) با توجه به عنایت قرآن کریم به "هدایت بشر"، که به همین منظور انبیأ الهی را فرستاده و کتب آسمانی را نازل فرموده است و به کمک "عقل" از درون، تمام زمینههای هدایت را فراهم آورده است; بحث از "شیطان" و وسوسههای او به عنوان سنبل ضلالت و گمراهی و دور شدن انسان از هدایت، به همان میزان مورد توجه قرآن است که بحث از هدایت و رشد و کمال انسانها. به همین جهت در آیات فراوانی بحث از شیطان مطرح شده که به قسمتی از آن اشاره میشود: در مورد خلقت او میفرماید: "هنگامی که به فرشتگان گفتیم: "برای آدم سجده کنید: "آنها همگی سجده کردند جز ابلیس ـ که از جنّ بود ـ و از فرمان پروردگارش بیرون شد."(کهف،50) در آیاتی سخن از سرپیچی او از فرمان الهی به میان آمده، امری که باعث لعنت او از سوی خداوند گردید.(ر.ک: حجر، 35; بقره، 34.) و از آنجا که شیطان برای اغوا و گمراه کردن بشر، برنامههای مختلفی دارد، قرآن به راههای وسوسه و اغوای او نیز تصریح فرموده که از جمله آنها است: 1. زینت دادن کارهای زشت; میفرماید: "شیطان اعمالشان را برای آنان آراسته کرده، از این رو آنان را از راه (خدا) بازداشت در حالی که بینا بودند." (عنکبوت، 38) 2. آرزوهای طولانی; میفرماید: "الشَّیْطَـَنُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلَیَ لَهُم;(محمد،25) شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است."(ر.ک: نسأ، 119.) 3. وعدة فقر و تهیدستی; (شیطان، شما را (به هنگام انفاق) وعده فقر و تهیدستی میدهد و به فحشا (و زشتیها) امر میکند.)(بقره، 268). 4. ایجاد کینه و دشمنی; میفرماید: "شیطان میخواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد."(مائده، 91) 5. ایجاد ترس و وحشت; میفرماید: "این فقط شیطان است که پیروان خود را (با سخنان و شایعات بی اساس،) میترساند. از آنها نترسید و تنها از من بترسید اگر ایمان دارید."(آلعمران، 175) 6. خلف وعده; شیطان خود در قیامت به پیروان خود میگوید: "خداوند به شما وعده حق داد و من به شما وعده (باطل) دادم و تخلّف کردم. من بر شما تسلطی نداشتم، جز اینکه دعوتتان کردم و شما دعوت مرا پذیرفتید".(ابراهیم،22) و از آنجا که از نظر قرآن کریم، شیطان دشمن آشکار انسان است که برای ضلالت انسانها قسم خورده است، خداوند در برابر چنین دشمن گمراهکنندهای، وظایفی را برای انسان مشخص کرده است که از جمله آنها است: عدم پیروی از گامهای او (بقره، 208); دشمنی و عداوت با او (فاطر، 6); عدم پرستش او (یس، 60); پناه بردن به خداوند متعال، که میفرماید: "و هرگاه وسوسههایی از شیطان متوجه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنونده و داناست." (فصلت، 36) و این همه بخشی از آیات در مورد حیلهها و راهکارهای مقابله با آن بود.(برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به: معارف قرآن، آیت الله مصباح یزدی، ج 3ـ1، ص 300، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی; / تفسیر نمونه، آیةالله مکارم شیرازی و دیگران، ذیل آیات فوق.) ب) نکته پایانی اینکه: هیچ معصیتی از هیچ کس سر نمیزند، مگر آن که اغوا و وسوسة شیطان در آن نقش دارد و در حقیقت شیطان ریشه هر فسادی است که برگشت هر معصیتی به اوست در نتیجه همة وبالها به همان میزان که به خود گنهکاران متوجه میشود، به شیطان نیز بر میگردد و در واقع غیبت نیز یکی از معاصی است که ریشة آن وسوسه شیطان است.(ر.ک: تفسیر المیزان، علامه طباطبائی;، ج 12، ص 159، انتشارات اسماعیلیان.)