الف ـ لطفاً تفاوت جهان برزخ و آخرت را به طور کامل بیان کنید. ب ـ آیا کسانی که هزاران سال پیش می‌زیسته‌اند، از کسانی که تا قیامت زندگی می‌کرده

الف ـ از روایات استفاده می‌شود جهان آخرت‌، با مرگ آغاز می‌شود; پیامبر اکرم‌دراین باره می‌فرماید: "من مات فقد قامت قیامته‌; هر کس بمیرد، به یقین قیامتش برپا شده است‌."(بحارالانوار، مجلسی‌;، ج 58، ص 7، مؤسسة الوفأ.) از این رو، جهان آخرت‌، در برابر دنیا است‌، هر چند برخی عالم برزخ را جزء دنیا می‌پندارند; بنابراین‌، اگر بنا باشد تفاوتی بیان شود، شایسته است تفاوت‌های بین برزخ و قیامت باشد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم‌: 1. پاداش و کیفر در برزخ‌، تنها گوشه‌ای از پاداش و کیفر کامل در قیامت است‌; پیامبر اکرم‌می‌فرماید: "قبر، باغی از باغ‌های بهشت یا حفره‌ای از حفره‌های دوزخ است‌."(بحارالانوار، مجلسی‌;، ج 6، ص 275، مؤسسة الوفأ.) 2. با مرگ و ورود به برزخ‌، روح از بدن جدا می‌شود، ولی در قیامت‌، دوباره به آن باز می‌گردد: "اللَّه‌ُ یَتَوَفَّی الاْ ?َنفُس‌َ حِین‌َ مَوْتِهَا وَ الَّتِی لَم‌ْ تَمُت‌ْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَی‌َ عَلَیْهَا الْمَوْت‌َ وَ یُرْسِل‌ُ الاْ ?ُخْرَی‌ََّ إِلَی‌ََّ أَجَل‌ٍ مُّسَمًّی‌;(زمر،42) خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند و ارواحی که نمرده‌اند نیز به هنگام خواب می‌گیرد; سپس ارواح کسانی را که فرمان مرگ آن‌ها را صادر کرده نگه می‌دارد و ارواح دیگری را تا سرآمد معینی باز می‌گرداند." ; "مِنْهَا خَلَقْنَـَکُم‌ْ وَ فِیهَا نُعِیدُکُم‌ْ وَمِنْهَا نُخْرِجُکُم‌ْ تَارَة‌ً أُخْرَی‌َ ;(طه‌،55) ما شما را از آن ]= زمین‌[ آفریدیم و در آن باز می‌گردانیم و بار دیگر ]در قیامت‌[ شما را از آن بیرون می‌آوریم‌." 3. توقف در برزخ‌، موقتی‌، ولی در آخرت همیشگی است‌: "وَ مِن وَرَآغ‌هِم بَرْزَخ‌ٌ إِلَی‌َ یَوْم‌ِ یُبْعَثُون‌َ ;(مؤمنون‌،100) ودر پیشاپیش آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته می‌شوند." 4. نوع پاداش و عقاب‌های برزخی و اخروی از یک دیگر متمایزند. برزخ جایی برای تکامل و تربیت مؤمن یا رهایی وی از عذاب برخی از اعمال نادرست است‌; در روایتی آمده است‌: "فشار قبر برای مؤمن‌، کفارة ضایع کردن نعمت‌ها از ناحیه او است‌." در مقابل‌، برزخ برای کافران‌، عذاب عقیده و عمل است و در آخرت‌، پس از حساب رسی دقیق به اعمالشان‌، عذاب‌های دیگری را خواهند چشید."(بصائر الدرجات‌، محمد بن حسین بن فروح صفار، ص 498، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی‌.) 5. روح‌ِ انسان‌، پس از مرگ‌، در جسدهای لطیفی قرار می‌گیرد که از بسیاری ویژگی‌های ماده برکنار است و چون از هر نظر شبیه این جسم است‌، به آن قالب مثالی یا بدن مثالی می‌گویند که نه به کلی مجرد و نه مادی محض است‌، بلکه دارای یک نوع تجرد برزخی است‌; از این رو، زندگی در برزخ‌، به شکل قالب مثالی است‌; اما در قیامت‌، بهشت یا جهنم جسمانی و روحانی خواهد بود. و... ب ـ به یقین کسانی که دوزخ برزخی را گذرانده‌اند، با کسانی که کم‌ترین زمان را در آن بوده یا مانند کسانی که به هنگام صور اسرافیل از دنیا رفته‌اند و بدون ورود به برزخ‌، مستقیم وارد قیامت می‌شوند، متفاوت است‌; خداوند متعال‌، عذاب قسم اول را تخفیف می‌دهد; اما گروه دوم باید مراحل عذاب خود را بگذرانند. افزون بر این‌، عذاب برزخی افراد نیز متغیر است‌، گاهی شدت می‌یابد و گاهی عذاب برداشته می‌شود. پیامبر اکرم‌می‌فرماید: حضرت عیسی‌غ از قبری گذشت که صاحب آن عذاب می‌شد، سال بعد از همان قبر گذشت‌، ولی عذاب نمی‌شد، پرسید: پروردگارا! سال قبل که از این قبر گذشتم عذاب می‌شد، اما امسال عذاب نمی‌شود، خداوند وحی کرد که ای روح الله او فرزند صالحی دارد که راهی را تعمیر کرد و یتیمی را پناه داد; پس به آن چه پسرش انجام داد آمرزیده شد."(وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 16، ص 338، آل البیت‌: .) از این روایات استفاده می‌شود، عذاب برزخی‌، به علت سبب هایی تخفیف می‌یابد یا برداشته می‌شود.