الف ـ با این که قرائت حمزه کوفی مستقیم از امام صادق‌است‌، چرا قرائت عاصم را که با یک واسطه از امیرالمؤمنین است ترجیح داده می‌شود؟ اگر قرائت

الف ـ در ترجیح قرائت عاصم بر حمزه کوفی و دیگر قرأ چند دلیل وجود دارد. در مواردی که حدیث‌های متعدد و متفاوتی در مورد موضوعی وجود دارد، ملاک گزینش حدیث خوب‌، در مرحله اول‌، مورد اعتماد بودن راویان حدیث است‌; هر چند متعدد باشند و با چند واسطه به منبع اصلی برسند. عاصم در بین قرأ، معروف به خصوصیات و خصلت‌هایی ممتاز بوده که شخصیتی قابل توجه به او بخشیده است‌. وی ضابطی بی‌نهایت استوار و در گرفتن قرائت‌های قرآن از دیگران بسیار محتاط بوده است‌. لذا تمام ائمه قرائت کوشش کرده‌اند تا اسناد قرائت خود را به عاصم‌، به روایت حفص متصل کنند.(ر.ک‌: پژوهشی در تاریخ قرآن کریم‌، دکتر سید محمد باقر حجتی‌، ص 320، دفتر نشر فرهنگ اسلامی‌.) 2. در واقع‌، قرائت حفص همان قرائت عامه مسلمانان است‌، زیرا حفص و استاد او عاصم به شدت‌، به آن چه که با قرائت عامّه و روایت صحیح و متواتر میان مسلمانان بود، پای‌بند بودند; ائمه‌: نیز ـ همچنان که روایت‌ها خواهد آمد ـ مردم را به خواندن قرآن به شیوه‌ای که بین مردم مرسوم بود، تشویق می‌کردند. به همین جهت این قرائت در تمامی ادوار تاریخ مورد اعتماد مسلمانان قرار گرفته است‌.(ر.ک‌: علوم قرآنی‌، آیت اللّه معرفت‌، ص 235، مؤسسة التمهید.) 3. دانشمندان علوم قرآنی‌، شرط ترجیح قرائتی بر قرائت دیگر را، نقل قرائت از پیامبر اکرم‌، مطابقت قرائت با مصحف‌های موجود ثبت شده از قرون اولیه و توافق با فصیح‌ترین و معروف‌ترین اصول و قواعد زبان عربی‌، می‌دانند. قرائت عاصم در این شرایط بر قرائت حمزه برتری دارد. قرائت عاصم به پیامبر اکرم نزدیک‌تر است‌. و با قواعد عربی و مصحف‌های موجود، تطابق بیشتری دارد.(ر.ک‌: همان‌، ص 218.) قرائت حمزه کوفی از غیر طریق امام صادق‌با چهار واسطه به پیامبر اکرم می‌رسد ب ـ شایان ذکر است که اختلاف قرائت‌ها در قرآن کریم هرگز به معنای تحریف (اصطلاحی‌) و افزایش و یا کاهش در قرآن نیست‌. این اختلاف قرائت بر اثر عواملی پدید آمد که خود نوید توجه عمیق مسلمانان به این کتاب آسمانی و به خاطر سپردن لهجه‌های قاریان اولیه و ثبت و ضبط رسم الخط مصاحف می‌باشد. افزون بر آن بسیاری از موارد اختلاف قرائت‌، هیچ گونه تفاوت کتبی و معنوی به همراه ندارد; بنابراین اختلاف قرائت‌ها به معنای اشتباه بودن یک قرائت به کلی و تغییر معنا و مفهوم کلمه‌ها به واسطه آن نیست‌. به همین جهت است که بیشتر فقها، به تخییر در انتخاب هر یک از قرائات سبع فتوا داده‌اند.(همان‌، ص 245.) نکته دیگر این که قرآن کریم دو مسیر را از زمان پیامبر اکرم طی کرده است‌، نخست راه مردمی که مسلمانان سینه به سینه از پدران و اجداد خود از شخص پیامبر اکرم‌دریافت کرده‌اند و برای همیشه دست به دست داده تا به امروز به ما رسانده‌اند. نمایان‌گر این راه همان قرائت عاصم است‌. دیگری از طریق اجتهاد و کنکاش قاریان قرآن‌. از ائمه‌: احادیثی دربارة قرآن کریم وارد شده که حاکی از دقّت نظر و ژرف‌اندیشی آنان دربارة این کتاب مقدس است‌. هم چنین نشان دهندة میزان عنایت و اهتمام آنان به حفظ و حراست نص قرآن کریم و جلوگیری از تحریف آن است‌. ائمه‌: از همان زمان رحلت پیامبر اکرم‌، مردم را به رعایت قرائت متداول بین مردم‌، رسم الخط معروف و... تشویق و ترغیب می‌کردند. برای نمونه‌، سالم بن سلمه می‌گوید: شخصی در محضر امام صادق‌آیاتی از قرآن را قرائت کرد و به طوری که من شنیدم‌، قرائت او غیر از قرائت دیگر مردم بود. حضرت به وی فرمود: از این قرائت خودداری کن و همان گونه که مردم می‌خوانند تو هم بخوان‌."(الکافی‌، کلینی‌;، ج 2، ص 633، دارالکتب الاسلامیة‌.) در روایت دیگری سفیان بن سمط می‌گوید: در مورد تنزیل قرآن از امام صادق‌پرسیدم‌، وی فرمود: "همان گونه که آموخته‌اید، بخوانید."(همان‌، ص 631.) حدیث اشاره دارد به این که مسلمانان موظفند قرآن را همان گونه که از پیامبر اکرم فرا گرفته‌اند بخوانند.(ر.ک‌: علوم قرآنی‌، همو، ص 219.)