اعتقادات و سیر آن‌ها را در قرآن توضیح دهید؟

قرآن کریم در بحث "توحید"، و اثبات آن از راه‌های مختلفی وارد شده است‌: 1. عقل‌: قرآن کریم‌، "عقل و خرد" انسان را یکی از منابع اصیل معرفت خداوند متعال شناخته و همگان را به تعقل و تفکر بیشتر در همه مسائل دعوت می‌کند; مثلاً می‌فرماید: "إِن‌َّ فِی خَلْق‌ِ السَّمَـَوَ َت‌ِ وَالاْ ?َرْض‌ِ وَاخْتِلَـَف‌ِ الَّیْل‌ِ وَالنَّهَارِ لاَ ?َیَـَت‌ٍ لاِ ّ ?ُوْلِی الاْ ?َلْبَـَب‌ِ". (آل‌عمران‌، 190) 2. حواس و تجربه‌: در آیات شریفه فراوانی به انسان‌ها دستور داده شده که درست چشم‌های خود را بگشایند تا نام "الله" را بر پیشانی تک تک موجودات جهان بنگرند; عجایب و شگفتی‌های آن‌ها را ببینند و نظام دقیق حاکم بر آن‌ها را تماشا کنند; آن‌گاه از طریق برهان نظم و هدایت موجودات و اسرار خلقت‌، به ذات خداوند متعال و صفات و توحید و تدبیر و قدرت و علم بی‌پایان او پی ببرند; قرآن می‌فرماید: "أَوَ لَم‌ْ یَنظُرُواْ فِی مَلَکُوت‌ِ السَّمَـَوَ َت‌ِ وَالأَْ رْض‌ِ وَمَا خَلَق‌َ اللَّه‌ُ مِن شَی‌ْءٍ" (اعراف‌، 185) 3. فطرت و دل (کشف و شهود): خداوند متعال می‌فرماید: "فَأَقِم‌ْ وَجْهَکَ لِلدِّین‌ِ حَنِیفًا فِطْرَت‌َ اللَّه‌ِ الَّتِی فَطَرَ النَّاس‌َ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیل‌َ لِخَلْق‌ِ اللَّه‌ِ; (روم‌، 30) روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن‌; این فطرتی است که خدا انسان‌ها را بر آن آفریده و دگرگونی در آفرینش خدا نیست‌." مراد از کلمة "فطرت‌" در این آیه شریفه‌، همان خلقت الهی و آفرینش نخستین و هدایت تکوینی به سوی یک سلسله از حقایق است که از آغاز، در جان انسان به ودیعت نهاده شده و یا این‌که گاهی برای انسان درک و دید تازه‌ای پیدا می‌شود، پرده‌ها کنار می‌رود و بعضی از حقایق جهان غیب بر او کشف می‌گردد که به آن "شهود باطن‌" گویند. قرآن کریم می‌فرماید: "کَلآ لَوْ تَعْلَمُون‌َ عِلْم‌َ الْیَقِین‌َ # لَتَرَوُن‌َّ الْجَحِیم‌َ; (تکاثر، 5 ـ 6) این‌گونه نیست که شما می‌پندارید، اگر علم‌الیقین داشته باشید، دوزخ را با چشم خود می‌بینید." 4. وحی آسمانی (نقل‌): وحی از نظر خداپرستان‌، مهمترین و غنی‌ترین منبع شناخت محسوب می‌شود; چون از علم بی‌پایان خداوند متعال سرچشمه می‌گیرد; خداوند متعال می‌فرماید: "وَ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَـَب‌َ تِبْیَـَنًا لِّکُل‌ِّ شَی‌ْءٍ". (نحل‌، 89)(ر.ک‌: پیام قرآن‌، همان‌، ج 1، ص 126 ـ 295.) در مورد معاد و اعتقاد به جهان آخرت نیز قرآن کریم از سه راه وارد شده است‌: الف‌) امکان معاد; خداوند متعال یادآوری آفرینش نخستین و قدرت مطلقه‌، مرگ و حیات مکرر در جهان گیاهان‌، تطورات جنین‌، بازگشت انرژی‌ها را، گوش زد می‌کند که معاد امر محالی نیست‌; می‌فرماید: "وَ ضَرَب‌َ لَنَا مَثَلاً وَ نَسِی‌َ خَلْقَه‌ُ قَال‌َ مَن یُحْی‌ِ الْعِظَـَم‌َ وَ هِی‌َ رَمِیم‌ٌ # قُل‌ْ یُحْیِیهَا الَّذِی‌َّ أَنشَأَهَآ أَوَّل‌َ مَرَّة‌ٍ وَ هُوَ بِکُل‌ِّ خَلْق‌ٍ عَلِیم‌ٌ". (یس 78 ـ 79) ب‌) نمونه‌های عینی و تاریخی معاد; قرآن کریم در ضمن آیاتی به آن اشاره می‌کند: 1. داستان عزیر; پیامبری که صدسال مُرد و سپس زنده شد; 2. داستان ابراهیم‌و احیای مرغ‌های چهارگانة او; 3. داستان اصحاب کهف‌; 4. ماجرای کشتة بنی‌اسرائیل و داستان گاو. ج‌) دلایل وقوع معاد و ضرورت آن‌: این دلایل عبارتند از: 1. حکمت‌: 2. عدالت‌; 3. بقای روح‌; 4. رحمت‌; 5. فطرت‌; 6. حرکت و هدف‌; 7. نفی اختلاف‌. قرآن کریم برای هر یک از این دلایل‌، آیاتی آورده مثلاً می‌فرماید: "أَفَحَسِبْتُم‌ْ أَنَّمَا خَلَقْنَـَکُم‌ْ عَبَثًا وَأَنَّکُم‌ْ إِلَیْنَا لاَ تُرْجَعُون‌َ".(مؤمنون‌،115) دلایل نبوت (یکی دیگر از اصول اعتقادی‌): برهان حکمت و لطف خداوند متعال ایجاب می‌کند که پیامبرانی را ارسال دارد تا مردم را هدایت نموده‌، به مقصد برسانند; قرآن کریم می‌فرماید: "رُّسُلاً مُّبَشِّرِین‌َ وَمُنذِرِین‌َ لِئَلآ یَکُون‌َ لِلنَّاس‌ِ عَلَی اللَّه‌ِ حُجَّة‌ٌ بَعْدَ الرُّسُل‌ِ; (نسأ، 165) پیامبرانی که بشارت دهنده و بیم دهنده بودند تا برای مردم بعد از این پیامبران‌، بر خدا حجتی باقی نماند." امامت‌: همان دلایلی که برای نبوت‌، وجود "نبی‌" را ضروری می‌کند، عیناً برای امامت نیز مطرح است‌. قرآن کریم "امامت‌" را مکمل دین و نبوت دانسته‌، می‌فرماید: "الْیَوْم‌َ أَکْمَلْت‌ُ لَکُم‌ْ دِینَکُم‌ْ وَأَتْمَمْت‌ُ عَلَیْکُم‌ْ نِعْمَتِی وَرَضِیت‌ُ لَکُم‌ُ الاْ ?ًِسْلَـَم‌َ دِینًا" (مائده‌، 3) عدل‌: "عدل الهی‌" با دیگر صفات الهی تفاوتی ندارد و از آن‌جا که این صفت پروردگار مورد اختلاف بعضی از فرق مسلمین بوده‌، امامیه آن را در کنار اصول دیگر یادآور می‌شوند; لذا عدالت خداوند متعال جزء مسلمات عقاید امامیه و عدلیه است‌; چنان که قرآن کریم می‌فرماید: "وَلاَ یَظْـلِم‌ُ رَبُّکَ أَحَدًا;(کهف‌، 49) پروردگارت به هیچ کس ستم نمی‌کند."; "إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یَظْـلِم‌ُ مِثْقَال‌َ ذَرَّة‌ٍ;(نسأ،40) خداوند (حتی‌) به اندازة سنگینی ذرّه‌ای ستم نمی‌کند."(ر.ک‌: پیام قرآن‌، همان‌، ج 9، ص 395 / مجموعة آثار، استاد شهید مطهری‌، ج 4، انتشارات صدرا.)