آیههایی را که در مورد حق و باطل وجود دارد توضیح دهید؟ جداکننده حق از باطل چیست؟ در حال حاضر چگونه میتوان پرچم حق و عدالت را به احتزاز درآ
کلمه حق در قرآن به چهار مفهوم کلی به کار رفته است: 1 .تحقق و عینیت خارجی (حقالیقین); 2. درست و راست در مقابل باطل و غلط و دروغ; 3. در معنای بهره مخصوص کسی، و آنچه باید ادا کرد (بقره، 282); 4. سزاوار و شایسته و در خور. (زمر، 69 و 75) این چهار مفهوم کلی هم در نهایت، به یک مفهوم کلیتر و اعم باز میگردد; یعنی مطابقت با واقع، بلکه خود واقع بودن. ملاک حقیقت، در جریانهای خبری و گزارشهای انسان از خارج، تطابق ذهن با عین، یا صورت ذهنی با واقعیت خارجی و محتوا با نفسالامر است و در غیر این صورت، اندیشه و فکر باطل است. قرآن، ملاک حق بودن را در این موارد، حقیقت داشتن و انطباق فکر و اندیشه، کلام و سخن و فعل و کار با متن واقع و نفسالامر میداند; "یـََّأهل الکتـَب لاتغلوا فی دینکم و لاتقولوا علی اللّه إلاّ الحقّ." (نسأ، 171) و ملاک حقیقت در قوانین این است که قوانین، سعادت انسان را تأمین کند و با مقتضای آفرینش او مخالف نباشد. (روم، 30) علاوه بر آنکه قرآن کریم ملاک حق و باطل را مشخص کرده، برای شناختن حق از باطل دو شیوه را برگزیده است: 1. ارائه نمونههای بارزی از هر دو که برخی از آنها ملموس انسان است; مانند: خداوند (حج، 62)، قرآن مجید (فصلت، 41و42)، توحید و یکتاپرستی (اسرأ، 81)، نبوّت پیامبر(قصص، 48) و... از مصادیق بارز حقند. 2. تشریح آثار و ویژگیهای حق و باطل و ابزار شناخت آنها، که میتواند معرف واقعیت هر دو باشد.(ر.ک: مجله مکتب اسلام، دوره 22.) قرآن، یکی از راههای شناخت حقیقت را کسب علم مطابق با واقع و رسیدن به مرحله یقین و دور شدن از غفلت، جهل و شک و گمان میداند و در آیات فراوانی، با تعابیر مختلف; انسان را به تعقل، تدبر و تفکر نسبت به کشف حقیقت و درک واقعیت ترغیب میکند و با تعابیر مختلفی، ما را از پیروی کردن از ظن و گمان و تکیه و اعتماد به غیر علم باز میدارد; "إن یتّبعون إلاّ الظّنّ و إنّ الظّنّ لایغنی مِن الحقّ شی ?‹ا; (نجم، 28) گمراهان جز از ظن و گمان پیروی نکنند و حقاً که ظن و گمان، ]انسان را[ از حق بینیاز نمیکند.(اخلاق در قرآن، استاد مصباح یزدی، ج 2، ص 113، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.) یکی دیگر از راههای شناخت حق از باطل، خود قرآن کریم است; زیرا در پرتو روشنگریهای آیات نورانی این کتاب، حق از باطل به وضوح جدا میشود; از این رو، به قرآن، فرقان اطلاق شده است; "تبارک الّذی نزّل الفرقان علیَ عبده لیکون للعـَلمین نذیرا." (فرقان، 1) فرقان، بر دو قسم است: یکی به معنای قرآن که همان فرقان بیرونی است و دیگری فرقان به معنای نیروی علمی یا گرایش عملی که همان فرقان درونی است. از آنجا که قرآن، کتابی پیچیده و پوشیده به حق و مصاحب آن نازل شده و حق محض است; "بالحقّ أنزلنـَه و بالحقّ نزل" (اسرأ، 105) معیار تشخیص حق و باطل نیز هست. در زمینه فرقان عملی که همان گرایش قلبی به حق و گریز و دوری از باطل است، انس با قرآن و نفوذ معارف آن در دل و جان، موجب میشود که انسان، زشتی و پلیدی گناه را ببیند و بوی بَد گناهان، شامّه روحش را آزرده سازد; همان گونه که انسان از بوی مردار آزرده میشود، از این رو، در قرآن کریم آمده: "یـََّأیّها الذّین ءامنوَّا إن تتّقوا اللّه یجعل لّکم فرقانا; (انفال، 29) ای کسانی که ایمان آوردهاید! اگر در مسیر تقوا بیفتید، خداوند به شما فرقان حق و باطل میدهد."(قرآن در قرآن، آیةالله جوادی آملی، ج 1، ص 264، نشر: اسرأ.) در ذیل به برخی از ویژگیهای حق و باطل در آیات قرآن اشاره میشود: 1. راه حق یکی است، امّا باطل دارای راههای متفاوتی است; (انعام، 153) 2. اکثریت، مقیاسی برای سنجش خوب و بد نیستند; بنابراین نباید صاحبان اندیشه و خرد مقهور اکثریت بشوند. (مائده، 100) 3. آیه 17 سوره رعد به سه نشانه برای شناخت حق از باطل اشاره میکند: الف) حق همیشه مفید و سودمند است; همچون آب زلال که مایه حیات و زندگی است; امّا باطل بیفایده و بیهوده است; ب) باطل همواره مستکبر، بالانشین، پر سر و صدا، پر غوغا، ولی تو خالی و بیمحتواست; امّا حق متواضع، کم سروصدا، اهل عمل و پرمحتوا و سنگین وزن است; ج) حق همیشه متکی به خود است; امّا باطل از آبروی حق مدد میگیرد و سعی میکند خود را به لباس او در آورد.(ر.ک: تفسیر نمونه، آیةالله مکارم شیرازی و دیگران، ج 10، ص 167، دارالکتبالاسلامیه.) 4. آیات "أئمّة یهدون بأمرنا"; (سجده، 24) و "أئمّة یدعون إلی النّار"; (قصص، 41) معیار شناخت امامان و پیشوایان حق در برابر رهبران پیشوایان باطل است. معیار کار پیشوایان باطل، بر هوسهای شیطانی است و حکم خود را قبل از حکم الهی قرار میدهند; امّا رهبران حق، امر خدا را بر امر خودشان مقدم میدارند و حکم او را برتر از حکم خود قرار میدهند.(تفسیر نمونه، همان، ج 17، ص 166.)
اضافه کردن دیدگاه جدید