آیا نوع ریایی هم وجوددارد که گناه نداشته باشد؟ چرا؟

ریا نقطه مقابل اخلاص است یعنی دیگران را در عبادت شریک کردن‌، بخاطر دیگران کار خیر انجام دادن‌. و اساس اینکار به نیت خود انسان بر می‌گردد یعنی نظر دیگران شرط نیست‌. و ریا را خود انسان باید تشخیص بدهد در روایات علامت‌هائی برای ریا ذکر کرده‌اند که با این‌ها انسان باید خود را آزمایش کند. پیامبر اکرم‌می‌فرماید: علامت ریا چهار چیز است‌. 1. اگر کسی او را ببیند و در مرئی و منظر باشد عمل خیر زیاد انجام می‌دهد. 2. اگر تنها باشد کسل می‌شود و عمل انجام نمی‌دهد. 3. در انجام کارها اصرار دارد که مردم او را مدح و ستایش کنند. 4. سعی می‌کند ظاهرش را در نظر مردم خوب جلوه دهد.(تحف العقول‌، ص 11.) مشابه این روایت از دیگر معصومین نیز نقل شده است‌. در خاتمه لازم است بگوئیم گاهی اوقات انسان کار خیری را برای خدا انجام می‌دهد ولی بعداً که مردم با خبر می‌شوند و او را تشویق می‌کنند او خوشحال می‌شود این ریا محسوب نمی‌شود. و اگر انسان عملی انجام دهد و مردم از آن با خبر شوند از آن مسرور گردد در حالی که انگیزه او از آغاز ارائه به مردم نبوده‌. ضرری به قصد و قربت و عمل الهی او نمی‌زند.(وسائل‌، ج 1، باب 15، ص 55 / اخلاق در قرآن‌، مکارم‌، ج 1، ص 292.) علمای اخلاق ریا را به سه بخش ریا در ایمان‌، ریا در عبادات و ریا در غیر عبادت‌ها تقسیم کرده‌اند. از این قسم‌، ریا در ایمان (منافق بودن‌) را بدترین اقسام ریا و از اقسام کفر دانسته‌اند. ریا در عبادات را به همة اشکال آن (عبادت واجب‌، مستحب و حرکات عبادت‌) حرام و باعث باطل شدن آن دانسته‌اند. در غیر عبادت‌ها مانند تمیز بودن به خاطر مردم و... را جایز دانسته‌اند و حتی در برخی موارد آن را لازم دانسته‌اند; اَمّا تصریح کرده‌اند که راه احتیاط آن است که اهل ایمان از همة مراتب ریا پرهیز کنند; زیرا منشأ ریا حُب مقام و دنیا است و با پیروی آن در امور دنیوی این ملکه رذیله و پست‌، در درون ما رشد کرده و کم کم به ریای در عبادت نیز کشیده می‌شود.(ر.ک‌: گناهان کبیره‌، شهید دستغیب‌، ج 1ـ2، ص 66، دفتر انتشارات اسلامی / معراج السعاده‌، ملا احمد نراقی‌، ص 557، انتشارات هجرت‌.)