آیا می‌توان گفت که علم‌، تکمیل کننده عمل است‌؟

علم‌، مقدمة عمل است‌. انسان بدون علم و آگاهی‌، نمی‌تواند عمل صحیح و درست انجام دهد. علی‌در خطبة 154 نهج البلاغه می‌فرماید: "کسی که بدون علم و آگاهی عمل کند، همانند فردی است که راه و مسیری را اشتباهاً می‌پیماید; چنین فردی‌، مرتب از صراط مستقیم و مسیر اصلی دورتر می‌شود و هرگز به هدف نمی‌رسد، اما کسی که با علم و آگاهی عمل کند، همانند کسی است که به صراط مستقیم حرکت می‌نماید." بنابراین‌، تعبیر به اینکه علم تکمیل کننده عمل است‌، صحیح نیست‌، این تعبیر در صورتی صحیح است که عمل صحیح‌، بدون علم را بتوان در خارج تحقق داد، در حالی که چنین نیست‌، بلکه اول باید علم و آگاهی پیدا کرد، سپس عمل نمود. حضرت موسی‌غ هنگامی که خضرغ را ملاقات نمود به او فرمود: "به من وصیتی کن‌" خضر فرمود: "علم و دانش را فراگیر تا آن را به کارگیری و عمل کنی به آنچه آموخته‌ای و هدفت از آموختن علم این نباشد که تنها برای دیگران بیان کنی‌; در این صورت‌، چنین علمی باعث هلاکت خودت می‌شود، اما برای دیگران باعث نجات و خوشبختی خواهد بود."(میزان الحکمه‌، محمد محمدی ری شهری‌، ج 6، ص 511.) موسی ـ به خضر ـ فرمود: "هَل اَتَّبِعُکَ عَلی‌َ اَن تُعَلِّمَن‌ِ مِمّا عُلِّمت‌َ رُشدا; (کهف‌،66) آیا من از تو پیروی کنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شده و مایة رشد و صلاح است‌، به من بیاموزی‌"; یعنی دانشی که در پرتو آن بتوانم راه و مقصد را بیابم و با پیمودن آن راه به صلاح و رستگاری برسم‌. قرآن مجید در بیش‌تر آیاتی که دستور به ایمان و خداشناسی می‌دهد به عمل سفارش فرموده است‌. ایمان و معرفت به خدا که همان علم و اعتقاد قلبی به ذات الهی و رسالت پیامبر اکرم‌و جهان پس از مرگ است‌، زیر بنا و مقدمة عمل صالح است‌.