آیا قرآن کریم به مسأله قضا و قدر اشاره کرده است‌؟ چگونه می‌توان امری را قهری و خواست خدا و امر دیگری را ناشی از تدبیر یابی تدبیری فردی محسوب

واژه "قدر" به معنای اندازه و "تقدیر" به معنای سنجش و اندازه‌گیری و معین کردن اندازه چیزی است واژة "قضا" به معنای یکسره کردن و انجام دادن امر و داوری کردن می‌باشد.(ر.ک‌: مفردات الفاظ قرآن‌، راغب اصفهانی‌، ص 409 و 421، دارالکاتب العربی‌، بیروت‌.) قرآن کریم در برخی آیات به دو موضوع قضا و قدر اشاره کرده است‌; چنان که می‌فرماید: "وَ مَآ أَمْرُنَآ إِلآ وَ َحِدَة‌ٌ کَلَمْح‌ِم بِالْبَصَرِ ; # وَ لَقَدْ أَهْلَکْنَآ أَشْیَاعَکُم‌ْ فَهَل‌ْ مِن مُّدَّکِرٍ ;(قمر،49و50) ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم و فرمان ما یک امر بیش نیست‌، همچون یک چشم برهم زدن‌." از آیه یاد شده بر می‌آید که همه چیز در جهان روی حساب و براساس قضا و قدر الهی می‌باشد. و در سوره قدر نیز سخن از قدر و تقدیر به میان آمده و به سرنوشت و تقدیر انسان‌ها اشاره شده است‌. همچنین برخی دیگر از آیات که مفسران معتقدند که در آن‌ها بحث قضا و قدر الهی مطرح شده است عبارتند از: 1. نقش اعتقاد به قضا و قدر در اخلاق‌; 2. رابطه دعا با قضا و قدر;(بقره‌، 186.) 3. قلمرو قضا و قدر;(بقره‌، 216.) 4. رابطه اعمال انسان با تقدیر خدا;(آل عمران‌، 6.) 5. منشأ تقدیر موجودات از طرف خدا;(رعد، 17.) 6. تقدیر روزی انسان از طرف خدا;(زخرف‌، 27 و 32.) 7. تقدیر امور در شب قدر;(دخان‌، 4.) 8. تقدیر مرگ انسان‌;(واقعه‌، 60.) 9. رابطه تقدیر رزق با تلاش انسان‌;(شوری‌، 12.) و...( برای آگاهی بیشتر ر.ک‌: المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 1، ص 97، و 356; ج 2، ص 41 و 188; ج 3، ص 13; ج 11، ص 338; ج 18، ص 56 و 99 و 132; ج 19، ص 90 ـ 91، 132، دار الکتب الاسلامیة‌، تهران / تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 9، ص 20; ج 10، ص 137; ج 11، ص 57; ج 20، ص 373، 434; ج 23، ص 83; ج 27، ص 187، دار الکتب الاسلامیة‌، تهران‌.) بنابراین‌، فرض پرسش شما صحیح به نظر نمی‌رسد; چون اراده و تدبیر خداوند متعال و اراده و تدبیر افراد در عرض و هم سطح یکدیگر نیست‌; بلکه در طول هم می‌باشند، به این معنا که اراده و تدبیر خداوند متعال در همه امور حاکم است‌، و در مواردی که در حیطه اراده و تدبیر و اختیاری افراد است‌، تدبیر آن امور به دست انسان‌ها البته بر حسب اراده الهی می‌باشد.(ر.ک‌: همان‌.)