آیا شب اول قبر، برای همه یکسان است‌؟

در عالم برزخ‌، حوادث زیادی اتفاق می‌افتد که در برخی از آیات قرآن از جمله آیات 99 و 100 سوره مؤمنون و در روایات فراوانی‌، بدان حوادث اشاره شده است‌; به عنوان نمونه به برخی از حوادثی که شب اوّل قبر اتفاق می‌افتد، اشاره می‌شود: 1. پرسش در قبر از مضمون روایت امام سجاد7 استفاده می‌شود که وقتی انسان را در قبر می‌گذارند، دو فرشته از فرشته‌های الهی به سراغ او می‌آیند و از اصول عقاید، یعنی توحید، نبوت و امامت او و اینکه از چه پیشوایانی پیروی می‌کرده و از چگونگی مصرف کردن عمر در طرق مختلف و طریق کسب اموال و مصرف آنها می‌پرسند، و چنانچه از مؤمنان راستین باشد، بخوبی از عهدة جواب برمی‌آید و مشمول رحمت و عنایات حق می‌شود و اگر از مؤمنان نباشد، در پاسخ سؤالات‌، عاجز می‌ماند و مشمول عذاب دردناک برزخی می‌شود.(بحارالانوار، مجلسی‌، ج 6، ص 223، حدیث 24، چاپ بیروت‌.) 2. حضور ائمه‌: وقتی مؤمن بمیرد، پیامبر خدا9 و حضرت علی و فاطمه و امام حسن و امام حسین‌: همراه با ملائکه مقربی می‌آیند، و اگر مؤمن توانست جواب نکیر و منکر را بدهد، آنها به نفع او شهادت می‌دهند، و اگر نتوانست جواب بدهد (زبانش بند آمد) پیامبرخدا9 به امر خدا شهادت می‌دهد که این مؤمن‌، زبانش از ترس بند آمده است‌; و گرنه به آنچه شما می‌پرسید، معتقد است‌، و حضرت علی و فاطمه و امام حسن و امام حسین‌: نیز فرمایش حضرت رسول را تأیید می‌کنند.(بحارالانوار، ج 6، ص 229، ح 32.) 3. تجسم اعمال‌امام صادق‌فرمود: "وقتی مؤمن داخل قبر شود، (با توجه به تجسم اعمال‌) نماز در سمت راست و زکات در سمت چپ او قرار می‌گیرد و نیکوکاری‌هایش بالای سر او سایه می‌افکنند و "صبر" در قسمتی دیگر قرار می‌گیرد. وقتی دو فرشته برای پرسش می‌آیند، "صبر" به نماز و روزه می‌گوید: از صاحبتان دفاع کنید وگرنه من آماده دفاع هستم‌."(بحارالانوار، همان‌، ص 230، ح 35.) 4. فشار قبر آن‌گونه که از برخی احادیث استفاده می‌شود، فشار قبر برای همه به جز اولیای خداوند و معصومین‌: هست‌; البته در برخی‌، کیفر اعمال محسوب می‌شود و برای بعضی‌، ملایم‌تر و به منزلة کفارة گناهان و جبران کوتاهی‌هاست‌. امام صادق‌از رسول‌اکرم‌نقل فرموده است که "ضَغطَة‌ُ القَبْرِ لِلْمُؤمِن‌ِ کَفّارَة‌ٌ لِمَا کان مِنْه‌ُ من تَضْییع النِّعَم‌; فشار قبر برای مؤمن‌، کفارة نعمتهایی است که ضایع کرده است‌."(بحارالانوار، همان‌، ص 221، ح 16 و 19.) 5. وحشت شب اوّل قبر در مورد هول و هراس قبر، ترجمة روایتی از حضرت علی‌را می‌آوریم که فرمود: "برای کسی که آمرزیده نشود، بعد از مرگ‌، از خود "مرگ‌" شدیدتر است‌. از قبر، و تنگی و تاریکی آن بر حذر باشید; همانا قبر هر روز می‌گوید: من خانة غربتم‌. من خانة وحشتم‌. من خانة کِرْم هستم و قبر (برای مؤمنان‌) باغی از باغهای بهشت‌، و (برای گناهکاران‌) گودالی از گودالهای آتش است‌. زندگی و معیشت سختی که خدا دشمنان خودش را از آن ترسانده‌، عذاب قبر است‌."(بحارالانوار، همان‌، ص 218، ح 13.) برای اطلاع بیشتر می‌توانید به کتابهای ذیل مراجعه کنید: 1. پیام قرآن‌، آیة‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 5، نشر مدرسة‌الامام امیرالمؤمنین‌; 2. منازل الأخرة‌، مرحوم شیخ عباس قمی‌، ص 41، نشر در راه حق‌; 3. جهان پس از مرگ‌، حبیب‌الله طاهری‌، نشر جامعه مدرسین‌. از نکات یاد شده معلوم می‌شود که شب اول قبر برای همه یکسان نیست و مؤمنان به خلاف گنه‌کاران راحت و آسوده خیالند.