آیا از نظر اسلام دختر میتواند خواستگاری را که به نوعی مخصوصاً از نظر معنوی و قرآنی، مورد قبولش نیست جواب منفی بدهد؟

اولاً; اسلام، در زمینة انتخاب همسر، ضمن این که هم دختر و هم پسر را آزاد گذاشته و حق انتخاب داده، اما فرموده است: انتظارات هر یک نیز خوب است، معقول و منطبق با واقع باشد. این که انتظار داشته باشیم همسر آینده در تمامی ابعاد معنوی و قرآنی کامل باشد، اگر چه محال نیست، اما عملاً انتظاری است که مطابق با واقع نیست. امامان معصوم: به طور کلی فرمودهاند: اگر جوانی ایمان و تقوا داشت، و اهل نماز و روزه و... بود، و از طرف دیگر اهل شراب و دروغ و لاابالیگری و... نبود، و بالاخره در دارابودن کلیات اسلام در حد متوسط بود، او را به همسری خود قبول کنید; امام مجتبیمیفرماید: "او (دخترت) را به همسری مردی تقوا پیشه و خداترس درآور; زیرا، اگر او را دوست داشته باشد اکرام و احترامش خواهد نمود، و اگر مورد خشم و غضبش قرار گرفت به او ظلم و ستم نخواهد کرد."(مکارم الاخلاق، طبرسی ـ رحمة الله علیه ـ ج 1، ص 204، انتشارات شریف رضی.) از این روایت و مانند آن استفاده میشود: معیار، تقوا داشتن و حالت خداترسی از گناه است. در همین حد در ابتدأ امر کافی است. معنویت حتماً به نماز شب خواندن نیست. ثانیاً: بله، از نظر اسلام، دختری میتواند به مردی که شرائط فوق را ندارد، و جواب منفی بدهد، و حتی اگر "کفوی" پیدا نشد (که البته بعید است) میتواند ازدواج نکند; و ازدواج نکردن ]حتی تا آخر عمر[ گناه ندارد; البته، روشن است که ترک ازدواج فضیلت نیست; زیرا قانون ازدواج، یک قانون فطری و مورد تأکید و عنایت خاص اسلام است، و در هیچ آئینی ممکن نیست حکمی برخلاف آن تشریع گردد. بنابراین، نه در اسلام و نه در هیچ آئین دیگری ترک ازدواج، کار خوبی نبوده است.(ر.ک: تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران، ج 2، ص 402-403، دارالکتب الاسلامیه.)