در مورد برخی از کلمات قرآن که در صدر اسلام به صورت غلط املایی نوشته شده‌اند، تکلیف چیست‌؟

وضع خط، برای رساندن مفهوم و تعبیر معنایی است که آن معنا به وسیلة همان لفظ که بدان تکلم می‌شود، اراده می‌شود. در واقع کتابت و نوشتن نمایندة لفظی است که بیان کننده معنا و مفهوم مورد نظر است‌; بنابراین لازم است که کتابت به طور کامل با لفظی که بدان تکلم می‌شود، مطابقت داشته باشد و عین آن چه گفته می‌شود نوشته شود تا خط بدون هیچ کاستی و زیادی مقیاس برای لفظ باشد. از طرف دیگر، روش‌های انشأ و روش نوشتن و کتابت‌، با این قاعده کاملاً منطبق نیست‌; ولی مادام که این مواردِ اختلاف مصطلح است و همگان طبق آن عمل می‌کنند، اشکالی به وجود نمی‌آید و در بیان مقصود خللی رخ نمی‌دهد. ولی رسم الخط مصحف عثمانی‌، بر خلاف مصطلحات عمومی است و دارای غلطهای املایی و تناقض‌های فراوان‌، در نحوة نوشتن کلمات می‌باشد، به طوری که اگر قرآن از طریق شنیدن و تواتر در قرائت ضبط نمی‌شد و مسلمانان این روش را از پیشینیان خود به ارث نمی‌گرفتند و با دقت و توجه تمام به حفظ آن نمی‌کوشیدند، قرائت صحیح بسیاری از کلمات‌، محال بود. علت این امر هم‌، عدم آشنایی عرب به فنون خط و روش‌های کتابت‌، در آن زمان بوده است‌. البته وجود غلطهای املایی در مصحف‌، در اساس و کرامت قرآن خللی ایجاد نمی‌کند; زیرا 1. واقع قرآن آن است که خوانده می‌شود، نه آن چه نوشته شده است‌، کتابت به هر روشی باشد، مادام که قرائت صحیح و درست به نحوی که در زمان پیامبر گرامی‌و صحابه او متداول بوده‌، باقی باشد، موجب هیچ ضرر و زیانی نخواهد شد. تردیدی نیست که مسلمانان از صدر اوّل تا امروز، نص قرآن را به طور صحیح‌، حفظ کرده‌اند. 2. تخطئه کتابت قرآن‌، ایرادی به نویسندگان ابتدایی از نظر جهل و یا سهل‌انگاری آنان است و به خود کتاب ایرادی وارد نیست "لآ یَأْتِیه‌ِ الْبَـَطِـل‌ُ مِن بَیْن‌ِ یَدَیْه‌ِ وَ لاَ مِن‌ْ خَلْفِه‌ِی تَنزِیل‌ٌ مِّن‌ْ حَکِیم‌ٍ حَمِیدٍ ;(فصلت‌،42) که هیچ گونه باطلی‌، نه از پیش رو و نه از پشت رو، به سراغ آن نمی‌آید، چرا که از سوی خداوند حکیم و شایستة ستایش نازل شده است‌."( ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 20، ص 295ـ300، دارالکتب الاسلامیة‌، تهران‌. ) 3. غلطهای املایی در مصحف همچنان باقی بود و تغییر داده نشد و مسلمانان از عدم تغییر این غلطها به سلامت کتاب و عدم تحریف آن در طی قرن‌ها، استناد می‌کردند، غلطهای املایی شأنی و تأثیری ندارد و تصحیح آن‌ها سزاوار بود، ولی برای حفظ حرمت نویسندگان پیشین به آن‌ها دست نزدند. بنابراین‌، وجود برخی غلطهای املایی در خواندن و معنای قرآن مشکلی ایجاد نمی‌کند و ما وظیفه داریم که قرآن را بر اساس قرائت و تلاوت مشهور بخوانیم‌.( ر.ک‌: تاریخ قرآن‌، آیت اللّه معرفت‌، ص 122ـ127، انتشارات سمت‌، تهران‌. )