چرا کلمه "ملک‌"، در سورة حمد "مَالِک‌"، و در سورة ناس "مَلِک‌" تلفّظ می‌شود؟ کدام درست‌تر است چرا؟

این که چرا کلمة "ملک‌" در برخی جاهای قرآن‌، (مانند: حمد،4) "مَالِک‌" و در جاهای دیگر، (مانند: ناس‌،2) "مَلِک‌" خوانده می‌شود، از دو جهت قابل بررسی است‌: 1. از جهت لفظی 2. از جهت معنا و مفهوم‌از جهت لفظی‌، قرّأ سبعه و عموم مسلمانان‌، در سورة ناس‌، به صورت "مَلِک الناس‌" می‌خوانند; ولی در سورة حمد اختلافی است‌; برخی "مَلِک یوم الدین‌"; و برخی دیگر "مَالِک یوم الدین‌" قرائت نموده‌اند. در قرائت الفاظ قرآن کریم‌، ما تابع قرائت صحیح‌، یعنی قرائت عموم مسلمانان که نسل به نسل به ما رسیده‌، و مطابق با قرائت حفص از عاصم است‌، می‌باشیم‌.( ر.ک‌: تاریخ قرآن‌، آیت اللّه معرفت‌، ص 152 ـ 153، نشر سمت‌) قرائت معروف بین مسلمانان‌، یعنی قرائت حفص از عاصم در سورة حمد به صورت "مَالِک یوم الدین‌"، و در سورة ناس‌، "مَلِک الناس‌" می‌باشد; لذا ما هم همان گونه می‌خوانیم‌، و آن را درست‌تر می‌دانیم‌. اما از جهت معنا; واژه "مَلِک‌" و "مَالِک‌"، هر دو از اسمای حسنای الهی‌; و دربارة خداوند به یک معنا، یعنی حاکم‌، حکمران‌، صاحب حکومت و متصرّف (تصرف کننده‌) می‌باشد.( ر.ک‌: قاموس قرآن‌، سیدعلی اکبر قرشی‌، ج 6، ص 274، دارالکتب الاسلامیه / مجمع البحرین‌، الطریحی‌، ج 4، ص 229، واژه "ملک‌"، دفتر نشر فرهنگ اسلامی‌. ) اما موارد کاربرد آن دو متفاوت است‌; برخی از دانشمندان گفته‌اند در واژة "مَلِک‌" ]صفت مشبهه‌[ نظر به جهت ثبوت مالکیت‌; و در واژه "مـَالِک‌" نظر به جهت قیام صفت‌ِ مالکیت به خداوند است‌. بنابراین "مَلِک‌" در مواردی به کار می‌رود که نظر به مطلق مالکیت ثابت‌، است‌، مانند: "هو الملک القدوس‌" (حشر، 23)، "فتعالی اللّه الملک الحق‌" (مؤمنون‌، 116)، "مَلِک الناس‌" (ناس‌، 2) اما "مَالِک‌" در مواردی به کار می‌رود که تنها نظر به قیام مالکیت به او ]که معنای اسم فاعلی‌[ است دارد، مانند "مَالِک یوم الدین‌" (حمد، 4)، "قل اللهم مـَالِک الملک‌" (آل عمران‌، 26).( ر.ک‌: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، حسن المصطفوی‌، ج 11، ص 172، نشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی‌. ) آنچه گفته شد در صورتی است که این دو واژه در مورد خداوند به کار روند، اما اگر این دو واژه در مورد انسان ها استعمال شوند، از جهت معنا با یکدیگر متفاوتند; آن چه در حیطه و اختیار "مَلِک‌" است‌، بیشتر از "مـَالِک‌" می‌باشد، و قدرت و استیلای "مَلِک‌" از "مـَالِک‌" بیشتر است‌; لذا "مَلِک‌" اعم از "مـَالِک‌" است‌.( مجمع البحرین‌، همان‌. ) جهت آگاهی بیشتر در این مورد به "چهارده روایت در قرائت قرآن مجید، دکتر محمد جواد شریعت‌، ص 43 ـ 46، نشر معاونت پژوهشی سازمان تبلیغات اسلامی‌" مراجعه فرمایید.