نگاه به بندگان خدا باید چه گونه باشد، مثبت یا منفی‌؟ آیا احتمال بد بودن افراد اصل است و در نتیجه هر حرف و برخوردی را نباید قبول کرد، یا باید خ

نگاه مثبت یا منفی نسبت به مسلمان با غیرمسلمان‌، متفاوت است‌; یک مسلمان در برخورد با غیرمسلمان‌; و شنیدن حرف‌ها و خبرهای آن‌ها شایسته است جانب احتیاط را رعایت کند; زیرا غیرمسلمان به علت دشمنی که با اسلام و مسلمانان دارد، مورد اعتماد نیست‌، به ویژه این که پخش خبرهای دروغ‌، یکی از حربه‌های قدیمی نظام‌های جبار و استعماری است که با ایجاد جوّ کاذب‌، مردم را نیز به طرف این جوّ مذموم می‌کشاند; چنان چه در جوامع غربی‌، حالت بی اعتمادی به یک دیگر، کم نیست‌. اما در جامعة اسلامی‌، اصل‌، حُسن ظن است‌; مگر آن که طرف مقابل‌، فاسق باشد و خبر مهمی را بازگو کند; که در این صورت آن خبر، بدون تحقیق‌، از او پذیرفته نمی‌شود: "یَـََّأَیُّهَا الَّذِین‌َ ءَامَنُوَّاْ إِن جَآءَکُم‌ْ فَاسِق‌ُ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوَّاْ أَن تُصِیبُواْ قَوْمَا بِجَهَـَـلَة‌ٍ فَتُصْبِحُواْ عَلَی‌َ مَا فَعَلْتُم‌ْ نَـَدِمِین‌َ ;(حجرات‌،5) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر فاسقی خبری برای شما آورد تحقیق کنید تا مبادا ندانسته به قومی بی گناه حمله کنید و بعداً که اطلاع یافتید، از کردة خود پشیمان شوید." یادآوری‌: "فاسق‌"، به کسی گفته می‌شود که از فرمان خدا خارج شده‌، به گناه گرایش داشته باشد; از این رو اگرچه در برخورد با اشخاص و حرف‌های آن‌ها اصل‌، خوش بینی و راستی است‌; اما نسبت به افراد بی بند و بار، برای تأیید خبرهایشان‌، باید تحقیق شود تا مشکلی در تصمیم‌گیری پیش نیاید; در غیر این صورت‌، دلیلی بر سوء ظن و بدگمانی نسبت به برادران و خواهران ایمانی وجود ندارد و اگر خدایی نکرده‌، دید منفی در جامعة اسلامی رواج یابد، سنگ روی سنگ نمی‌ماند; از این رو، خداوند متعال می‌فرماید: "یَـََّأَیُّهَا الَّذِین‌َ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ کَثِیرًا مِّن‌َ الظَّن‌ِّ إِن‌َّ بَعْض‌َ الظَّن‌ِّ إِثْم‌ٌ;(حجرات‌،12) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از بسیاری از گمان‌ها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمان‌ها گناه است‌."(ر.ک‌: المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ترجمة آقای موسوی همدانی‌، ج 18، ص 463 و 464، دفتر انتشارات اسلامی‌.)