قرآن کریم دربارة احترام به یتیمان و فقرا چه می‌فرماید؟

یتیمان‌: وجود کودکان یتیم در هر اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است‌. آنان از نظر عاطفی دارای کمبودهایی هستند که اگر خلأ آن‌ها پر نشود کودکانی ناسالم و گاهی خطرناک به بار می‌آیند. از این رو، اسلام به احترام و سرپرستی و حفظ اموال یتیم اهمیت زیادی داده است‌. در قرآن آیات متعددی دربارة احکام مال یتیم‌، ارث یتیم‌، ازدواج یتیم‌، اطعام یتیم‌، حمایت از یتیم و... وارد شده است‌. از آن جا که مهم‌ترین نکته دربارة یتیمان‌، جبران کمبودهای عاطفی است‌، قرآن کریم‌، به صراحت در چند آیه به احترام‌، محبت و نراندن یتیمان تأکید کرده است‌. از جمله در آیة 17 سورة فجر می‌فرماید: "کَلآ بَل لآ تُکْرِمُون‌َ الْیَتِیم‌; بلکه شما یتیمان را گرامی نمی‌دارید." همچنین در آیة 9 سورة "ضحی‌" آمده است‌: "فَأَمَّا الْیَتِیم‌َ فَلاَ تَقْهَر; اما یتیم را مورد قهر و تحقیر قرار مده‌." فقرا: یکی از مشکلاتی که جوامع را تهدید می‌کند و دل هر منصفی را می‌آزارد، اختلاف طبقاتی جامعه است‌. قرآن کریم و روایات‌، افزون بر مبارزة با این اختلاف‌، برای رفع تبعیض‌، ایجاد همدلی و هم زیستی با فقرا و احترام به آنان توصیه کرده‌اند. در شأن نزول آیة 52 سورة انعام آمده است‌: عده‌ای از مؤمنان تهیدست‌، به نام اصحاب صفّه‌، در مدینه زندگی می‌کردند و رسول خدا خود به آنان رسیدگی می‌کرد و مقرّبشان می‌داشت و در کنارشان می‌نشست و با آنان دمخور بود. افراد ثروتمند و غرق در ناز و نعمت بر این کار پیامبر خرده می‌گرفتند و می‌گفتند: آنان را از خود بران‌... روزی که یکی از همین اصحاب صفه به پیامبر چسبیده بود و با ایشان صحبت می‌کرد، مردی از انصار به حضرت گفت‌: اینان را از خودت بران و دور کن در این هنگام آیة 52 سورة انعام نازل شد.(بحارالانوار، علامه مجلسی‌، ج 72، ص 38، مؤسسة الوفأ.) در این آیه خداوند فرموده است‌: "کسانی را که پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان می‌خوانند ـ در حالی که خشنودی او را می‌خواهند ـ مران‌. از حساب آنان چیزی بر عهدة تو نیست و از حساب تو ]نیز[ چیزی بر عهدة آنان نیست‌. تا ایشان را برانی و از ستم‌کاران باشی‌." مشابه همین دستور در آیة 28 سورة کهف نیز آمده است‌. در این آیه به طور مستقیم به پیامبر دستور داده شده است که هرگز چشم‌های خود را از فقرای با ایمان برمگیر و همیشه در کنار آنان باش‌. مروری به روایات نیز این امر را روشن می‌سازد. در روایات بر انفاق به فقرا و احترام به آنان تأکید شده است‌. در روایتی از حضرت امام صادق‌آمده است‌: هر کس مؤمن مستمندی را تحقیر کند، خداوند همواره با او با دیدة حقارت و خشم بنگرد تا این که از نظر تحقیرآمیز خود نسبت به آن مؤمن‌، دست بردارد. همچنین حضرت امام رضا می‌فرمایند: هر کس با مسلمانی فقیر رو به رو شود و به او سلامی متفاوت با سلامی کند که به ثروتمند می‌کند، روز قیامت خدای عزّوجل را دیدار کند در حالی که خدا از او در خشم است‌.(ر.ک‌: میزان الحکمه‌، احادیث شمارة 64 و 16061.)