برای وسعت رزق چه باید کرد؟

در پاسخ‌، به چند نکته اشاره می‌شود. گرچه این نکته‌ها به توضیح نیاز دارد، توضیح آن از حوصله پاسخ خارج است‌. 1. گسترش و تنگ‌گیری روزی به دست خداست‌. "لَه‌ُو مَقَالِیدُ السَّمَـَوَ َت‌ِ وَ الاْ ?َرْض‌ِ یَبْسُطُ الرِّزْق‌َ لِمَن یَشَآءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّه‌ُو بِکُل‌ِّ شَی‌ْءٍ عَلِیم‌;(شوری‌،12) کلیدهای آسمان‌ها و زمین از آن‌ِ اوست‌. برای هر کس که بخواهد روزی را گشاده یا تنگ می‌گرداند، اوست که بر هر چیزی داناست‌." و اسرأ، 30; رعد، 26 2. خواست و مشیت خداوند از حکمت او جدا نیست و آنچه به بندگان عطا می‌کند، بر اساس لیاقت و شایستگی آنان است‌. 3. روزی تنها به معنای مواهب مادی نیست‌، بلکه معنای وسیعی دارد و روزی‌های معنوی را نیز در بر می‌گیرد. از این رو در روایات و دعاها، علم‌، حج خانة خدا، توفیق بندگی خدا و مانند آن‌، روزی شمرده شده است‌. 4. تلاش‌، اخلاص‌، فداکاری و در مقابل‌، سستی‌، تنبلی‌، بخل و آلودگی نیّت‌، نقش تعیین کننده‌ای در گسترش و تنگی روزی دارد; لذا قرآن به طور مکرر انسان را در گرو سعی و تلاش خودش می‌شمارد و بهره او را از زندگی به میزان تلاشش می‌داند. "وَ أَن لَّیْس‌َ لِلاْ ?ًِنسَـَن‌ِ إِلآ مَا سَعَی‌َ;(نجم‌، 39) و این که برای انسان جز حاصل تلاش او نیست‌." امیرالمؤمنین‌می‌فرماید: هنگامی که موجودات در آغاز با هم ازدواج کردند. تنبلی و ناتوانی با هم پیمان زوجیت بستند و فرزندی از آن‌ها به نام فقر متولد شد.(وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 12، ص 38، دارالکتب الاسلامیة‌.) 5. برخی از اسباب وسعت رزق در قرآن عبارتند از: الف ـ شکرگزاری از نعمت‌های الهی‌; "وَ إِذْ تَأَذَّن‌َ رَبُّکُم‌ْ لَغ‌ن شَکَرْتُم‌ْ لاَ ?َزِیدَنَّکُم‌ْ وَلَغن کَفَرْتُم‌ْ إِن‌َّ عَذَابِی لَشَدِید;(ابراهیم‌،7) و آنگاه که پروردگارتان اعلام کرد که اگر واقعاً سپاس‌گزاری کنید، ]نعمت‌[ شما را افزون خواهیم کرد و اگر ناسپاسی نمایید، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود." ب ـ تلاش و کوشش‌; "هُوَ الَّذِی جَعَل‌َ لَکُم‌ُ الاْ ?َرْض‌َ ذَلُولاً فَامْشُواْ فِی مَنَاکِبِهَا وَ کُلُواْ مِن رِّزْقِه‌ِی وَ إِلَیْه‌ِ النُّشُور;(ملک‌،15) اوست که زمین را برای شما رام گردانید، پس در فراخنای آن رهسپار شوید و از روزی ]خدا[ بخورید رستاخیز به سوی اوست‌." ج ـ تقوا و درستکاری‌; "وَلَوْ أَن‌َّ أَهْل‌َ الْقُرَی‌ََّ ءَامَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَـَت‌ٍ مِّن‌َ السَّمَآءِ وَالأَْ رْض‌ِ وَلَـَکِن کَذَّبُواْ فَأَخَذْنَـَهُم بِمَا کَانُواْ یَکْسِبُون‌;(اعراف‌،96) و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان می‌گشودیم‌، ولی تکذیب کردند، پس به ]کیفر[ دستاوردشان ]گریبان‌[ آنان را گرفتیم‌." د ـ استغفار; "وَ أَن‌ِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُم‌ْ ثُم‌َّ تُوبُوَّاْ إِلَیْه‌ِ یُمَتِّعْکُم مَّتَـَعًا حَسَنًا إِلَی‌ََّ أَجَل‌ٍ مُّسَمًّی وَ یُؤْت‌ِ کُل‌َّ ذِی فَضْل‌ٍ فَضْلَه‌...;(هود،3) و این که از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به درگاه او توبه کنید، ]تا این که‌[ شما را با بهره‌مندی نیکویی تا زمانی معیّن بهره‌مند سازد و به هر شایستة نعمتی از کرم خود عطا کند..." 'û ـ در روایتی که از پیامبر9 نقل شده‌، فرمود: هر کس سورة واقعه را هر شب بخواند، هرگز فقیر نخواهد شد.(ر.ک‌: مجمع‌البیان‌، طبرسی‌، ج 3، ص 321، انتشارات ناصر خسرو.) در پایان‌، توجه به این نکته لازم است‌: نباید پنداشت که وسعت رزق‌، دلیل محبت خداوند و یا تنگی آن‌، دلیل بر خشم اوست‌; زیرا خداوند گاه انسان را به وسعت روزی آزمایش می‌کند و گاه با تنگی معیشت‌، پایمردی او را روشن ساخته‌، آن را از این راه پرورش می‌دهد.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 10، ص 205; ج 12، ص 93 و ج 20، ص 373ـ375، دارالکتب الاسلامیة‌.)