چه صفاتی انسان‌ها را دچار سرزنش می‌کند؟

اگر مطلوب و خواسته انسان به سبب خودش از دست برود و خود انسان سبب خسارت خود بشود از حالتی که به وی دست می‌دهد با عنوان "ندامت‌" و "پشیمانی‌" یاد می‌شود و پشیمانی اندوه و سرزنش خویشتن را به همراه دارد، اگر منظور شما از سرزنش‌، سرزنش انسان در دنیا یا آخرت‌، توسط خود و به خاطر انجام اشتباهات و اعمال خودش می‌باشد باید توجه داشت که انسان بر اثر کارهایی که از روی اشتباه‌، خطأ، سهل انگاری و... انجام می‌دهد و صفاتی را مرتکب می‌شود که در نتیجه سرزنش را از ناحیه خویش در دنیا یا آخرت به دنبال دارد. برخی از صفاتی که باعث می‌شود انسان از طرف خود در دنیا یا آخرت مورد سرزنش و نکوهش قرار بگیرد، عبارتند از: 1. ظلم‌; ظلم به نفس و خویشتن و ظلم به دیگران و حق دیگران را پایمال کردن‌; قرآن کریم می‌فرماید: "و بر ظالمان تکیه ننمایید، که موجب می‌شود آتش شما را فراگیرد; و در آن حال هیچ ولی‌ّ و سرپرستی جز خدا نخواهید داشت‌; و یاری نمی‌شوید." (هود، 113) و نیز آیه 116 سوره هود و... . 2. دروغگویی‌; خداوند متعال می‌فرماید: "تنها کسانی دروغ می‌بندند که به آیات خدا ایمان ندارند; ]آری‌[ دروغگویان واقعی آن‌ها هستند." (نمل‌، 105) 3. غیبت‌; "... و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ همة شما از این امر کراهت دارید..." (حجرات‌، 12) 4. پیروی از هوای نفس‌; قرآن کریم می‌فرماید: "... و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن‌! همان ها که از هوای نفس پیروی کردند، و کارهایشان افراطی است‌." (کهف‌، 28) 5. پیروی از شیاطین‌; "ای فرزندان آدم‌! شیطان شما را نفریبد آن گونه که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد..."(اعراف‌،22) و در جایی دیگر می‌فرماید: "... او ]شیطان‌[ برای شما دشمن آشکاری است‌." (یس‌، 60) 6. طمع ورزی‌; خداوند متعال درباره طمع کاران و بدکاران می‌فرماید: "و آن‌هارا حریص‌ترین مردم ـ حتی حریص‌تر از مشرکان ـ بر زندگی ]دنیا[ خواهی یافت‌، ]تا آن جا[ که هر یک از آن‌ها آرزو دارد هزار سال عمر به او داده شود در حالی که این عمر طولانی‌، او را از کیفر ]الهی‌[ باز نخواهد داشت‌..." (بقره‌، 96) 7. حسادت‌; قرآن می‌فرماید: "ومِن شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَد; (فلق‌،5) ]پناه می‌برم به خدا[ و از شرّ هر حسودی هنگامی که حسد می‌ورزد." 8. غرور، تکبر و خودبینی‌; نمونه بارز آن شیطان و ابلیس است که به خاطر صفت تکبر و غرور منفور و ملعون خداوند و بندگانش قرار گرفته است‌. (بقره‌، 34) 9. غفلت و بی‌خبری‌; "... و از کسانی که قلبشان را از یاد خدا غافل ساختیم اطاعت مکن‌..." (کهف‌، 28) 10. بخل‌; (لیل‌، 8 ـ 10) 11. عجله‌; (بقره‌، 249) البته عجله و سرعت در کارهای خیر لازم است‌; (آل عمران‌، 114) اگر منظور دیگری از پرسش دارید لطفاً در مکاتبات بعدی بیان کنید. و...( برای آگاهی بیشتر، ر.ک‌: اخلاق در قرآن‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 1 ـ 3، انتشارات دارالکتب الاسلامیة‌، تهران‌. )