پرسش: چرا بعد از این که بنده خود را در تمام مراحل زندگی به خدا می‌سپارد و از او یاری می‌خواهد زمینه اشتباه و گناه را برای بنده فراهم می‌کند،

پرسشگر عزیز! آن چه شما در پرسش مطرح کرده‌اید که "بنده خود را در تمام مراحل زندگی به خدا می‌سپرد"، در واقع یکی از بالاترین مراحل ایمان و تقوا است که مقام توکل یا تفویض نامیده می‌شود. البته ممکن است انسان بارها به صورت لفظی و با توجه قلبی این جمله را گفته باشد اما خودش آگاه به عظمت و سنگینی ادعایش نباشد. مثلاً یکی از لوازم این مقام این است که انسان در برابر گشایش‌ها و سختی‌های زندگی حالتی یکسان داشته باشد و از آن‌ها فرحناک یا غمناک نشود، و یا این که هیچ گاه نگران رزق و روزی دنیوی خود نباشد و به آن چه در نزد خداست از پول‌هایی که در جیب خود دارد اطمینان بیشتری داشته باشد. بنابراین ـ همانطور که خودتان فرموده‌اید ـ لازم است این ادعا محک زده شود. خداوند می‌فرماید: "أَحَسِب‌َ النَّاس‌ُ أَن یُتْرَکُوَّاْ أَن یَقُولُوَّاْ ءَامَنَّا وَ هُم‌ْ لاَ یُفْتَنُون‌...;(عنکبوت‌،2و3) آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: "ایمان آوردیم‌"، به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟! ما کسانی را که پیش از آنان بودند آزمودیم ]و این‌ها را نیز امتحان می‌کنیم‌[ تا خدا بداند کسانی را راست گفتند و دروغ‌گویان را". البته امتحان خدا با معنای اصطلاحی امتحان در نزد ما متفاوت است و می‌توان گفت مشابه امتحان‌های معلمینی است که از وضعیت درسی دانش‌آموزان خود باخبرند اما به صورت هفتگی امتحان برقرار می‌کنند تا به این وسیله دانش‌آموزان تمرین کنند و درس بخوانند و سطح علمی خودشان را بالا ببرند (و در بعضی مواقع‌، خودشان نیز از وضعیت علمی خویش مطلع گردند)، و این که گفته می‌شود "تا خدا بداند"، دانستن خدا به معنای تحقق خارجی عمل است و همان افعال و اعمال بنده و دروغگو یا راست‌گو شدن آنان است‌. (یعنی علم در این جا جزء صفات فعل خداست ،نه علم ذاتی خداوند) در پایان تذکر این نکته لازم است که دنیا به معنای جایی است که زمینه اشتباه و گناه و هم چنین انجام کارهای نیک فراهم است‌، تا امکان اختیار و انتخاب برای انسان فراهم باشد. نمی‌توان با دعا و درخواست یاری خدا، زمینه اشتباه را از میان برد، چون این کار به معنای درخواست عدم اختیار برای انسان و در واقع به معنای درخواست انسان نبودن انسان می‌باشد، بلکه باید درخواست کرد خدا ما را در لغزش‌گاه‌ها در انتخاب صحیح کمک کند. همچنین می‌توان گفت آن‌چه شما در پرسش تصور کرده‌اید که زمینه گناه برای انسان از بین برود، منجر به جبر و عدم اختیار انسان می‌شود.