چگونه می‌توان در اعمال روزمره و هنگام ارتکاب گناه‌، از خداوند شرم کرد و آن خلاف را ترک نمود؟

بهترین راه دوری از گناه و حفظ کردن خود از آلودگی به آن‌، توجه قلبی و باطنی به ذات اقدس الهی است‌، چون منشأ و عامل هر گناهی‌، غفلت از خدا است‌. اگر انسان به این حقیقت توجه داشته باشد که خدا در همه حال او را می‌بیند، و از رگ گردن به او نزدیک‌تر است‌، و در وقت انجام گناه از او حیا می‌کند: "نَحْن‌ُ أَقْرَب‌ُ إِلَیْه‌ِ مِن‌ْ حَبْل‌ِ الْوَرِیدِ"(ق‌،16) اگر به این نکته توجه داشته باشد که خدا به آنچه در دل خطور می‌دهد، آگاه است‌، در هنگام گناه می‌تواند خود را کنترل نماید: "یَعْلَم‌ُ خَآغ‌نَة‌َ الاْ ?َعْیُن‌ِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ ;(مؤمن‌،19) خداوند می‌داند خیانتی که چشم‌ها مرتکب می‌شوند و آن‌چه در قلب و سینه‌ها پنهان است و خطور می‌کند." بنابراین‌، بهترین راه برای کنترل غرایز و جلوگیری از انجام گناه‌، توجه به ذات الهی است‌. در مقامی که کنی قصد گناه‌گر کند کودکی از دور نگاه‌شرم داری‌، ز گنه در گذری‌پرده عفت خود را ندری‌شرم بادت ز خداوند جهان‌که بود خالق اسرار نهان‌بر تو باشد نظرش در همه جاتو کنی در نظرش قصد گناه ؟ قرآن مجید برای این که انسان را متوجه این واقعیت کند، می‌فرماید: "أَلَم‌ْ یَعْلَم بِأَن‌َّ اللَّه‌َ یَرَی‌َ ;(علق‌،14) آیا انسان نمی‌داند که خدا او را در همه حال می‌بیند." در آیه دیگر می‌فرماید: "إِن‌َّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ ;(فجر،14) همانا پروردگار تو در کمینگاه است‌." راه دیگر برای شرم از خدا و ترک گناه‌، یاد مرگ است‌. یاد مرگ‌، غرایز را کنترل کرده لذات و خوشی‌های دنیا را از یاد می‌برد; از این رو پیشوایان دین توصیه کرده‌اند که فراوان به یاد مرگ باشید. امام صادق‌می‌فرماید: "یاد مرگ‌، شهوات و لذات نفسانی را از یاد می‌برد و ریشه‌های غفلت را از دل زایل می‌کند و قلب انسان را به آن چه خدا وعده داده قوی می‌گرداند."(بحارالانوار، علامه مجلسی‌;، ج 6، ص 133.) عامل دیگر، برای شرم از خدا و ترک گناه‌، تفکّر و اندیشه در عاقبت گناه است‌. اگر انسان‌، وقتی که شیطان و هواهای نفسانی‌، او را وسوسه می‌کنند، که او را به گناه وادارند، عاقبت گناه را در نظر بگیرد و پیامدها و آثار بدی که بر گناه مترتب می‌شود، به خاطر بیاورد، می‌تواند خود را از گناه حفظ کند; چه بسا انسان در اثر یک گناه‌، حیثیت و شخصیت خود را به کلّی از دست بدهد. به فرمودة امیرالمؤمنین‌"کم من شهوة ساعة قد اورثت حزناً طویلا;(میزان الحکمه‌، محمدی ری شهری‌، ج 10، ص 381.) چه بسا شهوت‌رانی یک ساعت‌، حسرت و حزن طولانی در بر داشته باشد." هم چنین اندیشه در آثار و منافع ترک گناه و پاداشی که خدا به انسان می‌دهد، می‌تواند در جلوگیری انسان از گناه‌، نقش فراوان داشته باشد. قرآن در این‌باره می‌فرماید: "وَ أَمَّا مَن‌ْ خَاف‌َ مَقَام‌َ رَبِّه‌ِی وَ نَهَی النَّفْس‌َ عَن‌ِ الْهَوَی‌َ # فَإِن‌َّ الْجَنَّة‌َ هِی‌َ الْمَأْوَی‌َ ;(نازعات‌،40ـ41)امّا کسی که از مقام پروردگار خویش بترسد و نفس امّاره را از ارتکاب گناه باز دارد، همانا بهشت جایگاه او خواهد بود."